ՈՐ

(որոյ, որում, յորմէ, որով. որք կամ որ, որոց, զորս կամ զոր, յորոց, որովք. Տե՛ս եւ զհամառօտեալն՝ Ո, ոյր, ում, ոյք, ոյց. ) NBH 2-0526 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 10c, 11c, 12c Դերանուն յարաբերական՝ գոյական. ὄς, ἤ, ὄ qui, quae, quod. Դերանուն յարաբերական՝ գոյական. որ, ան որ. օ՛ քի. (լծ. յն. օս, ի, օ. լտ. քուի՛, քուէ՛, քուօ՛տ ). *Ի մէջ ջրոյն՝ որ ի ներքոյ հաստատութեան, եւ ի մէջ ջրոյն՝ որ ի վերոյ հաստատութեանն: Փայտ պտղաբեր՝ առնել պտուղ, որոյ սերմն իւր ի նմին: Լցէ՛ք զջուրսդ, որ ի ծովս: Ամենայն սողնոց որ սողին: Եւ որ ուտէն զիս, եւ նա կեցցէ վասն իմ (իբր՝ որ ոք, որ միանգամ): Որում խնդրէ ի քէն՝ տո՛ւր (այսինքն այնմ, որ): Քաղցր է տէր՝ որոց սպասեն նմա: Պատասխանի տարցուք որոց առաքեցինն զմեզ (այսինքն այնոցիկ), եւ այլն: *Ծանիցեն զքեզ, յորոց վերայ մեռաւ դու. Ագաթ.: Յօդիւ գուն ուրեք. *Ո՞չ որումն բժշկեցաւն ի լեգեւոնէն, աասացի՝ թէ փառաւորէ՛ զաստուած. Ոսկ. ես.: այսինքն այնմ՝ որ: (Զայլ բազմապատիկ առմունս տե՛ս ի Քերականութիւնս:) ՈՐ. Իբր ածական՝ զոյգ ընդ յարաբերելի գոյականի. ուր ուղղականն եւ հայցական, կամ նախդիրիւ տրականն գու ուրեք վարի ի մեզ՝ որպէս պարզ հելլենաբանութիւն եւ լատինաբանութիւն. իսկ այլ հոլովք են միաբան ընդ հայկաբանութեան. ըստ որում դիւրաւ որոշին ի պարզ յարաբերականէն: Օրինակ առաջնոյն. *Որ գործ զանձն եւ զարեաց աշխարհ վատանուն առնէ: Որ մատեանքն ի մծբնայ էին փոխեալ անդր: Որ վարք՝ օրէնք ամենայն հայաստանեայց տուաւ: Զոր փրկութիւն: Զոր բանս իբրեւ լսէր սպարապետն: Զոր կատարումն ոչ ունէր օրէնն: Զոր զկերպարանս անցիցն: Յոր կերպարան օրինակութեան: Յոր խունկ հաճութեան: Յոր աղաչանս նայեցեալ. Փարպ.: Խոր.: Մագ.: Պիտ.: Բուզ.: Նար. ստէպ: *Մանեայ այրք, յոր յայրի յետոյ բնակեցաւ եւ սուրբն գրիգորիոս. Խոր.: ՟Բ. 88: Օրինակ երկրորդին. *Յորում վայրի: Զորմէ ազգէ մովսէս ինչ ոչ ճառեաց: Որով բանիւ աւետարանեցի ձեզ եւ այլն: *Որով թուով ժամանակս սկսանի: Որով հրով հրդեհին: Որոյ յուսոյ սպասեալ: Վասն որոյ բանից արտաքս ընկեցաւ: Որում պատուի տենչացեալ: Որով յուսով վստահացաւ: Յորոց նեղութեանց չարաչար ճնշեալ: Յաղագս որոյ սիրոյ եւ զմեր բնութիւնս զգեցաւ. Եղիշ.: Արշ.: Յհ. իմ.: Խոսր.: Նար.: Անխտիր գոյական կամ ածական ճանաչի, երբ ընդ մէջ յարաբերականի եւ յարաբերելւոյ անկցին այլ բառք՝ վայելուչ հայկաբանութեամբ. իբր բացայայտիչ զոյգ ընդ բացայայտելին. *Որ եւ սկսան սիւնք եկեղեցւոյ: Որ թէպէտ եւ նոքա վեհք են բնակութեամբ: Յորս ոչ հաճի աստուած յայնպիսի պտղաբերութիւնս աղօթից: Եթող զնա զտախտակն. յորոյ վերայ տախտակի գծագրեալ էին: Որով մանաւանդ պտղաբերութեամբ աստուած զուարճանայ. Կորիւն.: Նար.: Խոսր.: Մագ.: Ածաբ.: մ. Իսկ ԶՈՐ ՕՐԻՆԱԿ. մ. այսինքն՝ Ըստ որում օրինակի, որգոն, որպէս. է պարզ հելլենաբանութիւն, ὄν τρόπον quemadmodum. բայց սովորական լեալ ի մեզ. տե՛ս ի կարգի Զ տառին: մ. ՈՐ ՕՐ. իբր մ. Յայնմ աւուր՝ յորում, ոճ է հայկական եւեթ. ան օրն՝ որ. զոյգ ընդ թ. օ կիւն քի, այսինքն օլ կիւնտէ քի. *Որ օր լուան ապաքէն զմէնջ, արտասուք բազում հեղան: Որ օր զհիմն արկանիցէ, զանդրանիկ որդին թաղիցէ. եւ որ օր կատարեսցէ կրտսերն, բոլոր միջոց շինուածոյն ընդ անիծիւք մնասցէ. Եղիշ. ՟Ե. եւ Եղիշ. յես.: *Մի՛ այս օր միայն, եւ մի՛ այն օր միայն, որ օր լսեմք. Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1: ՈՐ. անհոլով յարաբերական՝ զօրութեամբ հոլովելի, իբր աշխարհիկ ոճով. *Չի՛ք ազգ, որ (այս ինքն որոյ, ոյր) ոչ իցեն իրաւունք ի դատաւորաց. Յճխ. ՟Ը: *Այլ վասն որ ասէքդ (այսինքն այնր՝ զոր), եթէ միաբանեա՛ ընդ մեզ. Փարպ.: *Վասն նամակին՝ որ (այսինքն զոր) քո ի մեր աշխարհս տուեալ էր. Եղիշ. ՟Բ: *Զի՛նչ շնորհս՝ որ տայ քեզ աստուած. Վրք. հց. ՟Ի՟Զ: *Մինչեւ յօրն, որ (այսինքն յորում) ամենայն խորք ի վեր գան. Նար. երգ.: ՈՐ ԷՆ. Տ. Է, եւ ԵՄ, ես, է: ՈՐ, ՈՐ. իբր Է որ, էր որ. է զի, էր զի. *Ժողովեցին որ շատ, եւ որ սակաւ: Որ ի ներքս, որ արտաքս: Զտուփսն, որ ոսկի՝ ոսկի, եւ որ արծաթի՝ արծաթի: Որ զբարձամբք լերանցն, որ զձորձովք եւ զխորովք եւ զդաշտիւք: Եւ զայլսն, զորս ի տախտակս, եւ զորս յայլ ինչ ի կահէ անտի. եւ այլն: *Հանապազօր մեղանչեմք, որ խորհրդով, որ բանիւ. որ լսելով, որ տեսանելով. Յճխ. ՟Ժ՟Թ: ԶՈՐՍ՝ ՈՐՔ. ՔԱՆ ԶՈՐՍ՝ ՅՈՐՈՑ. այս ինքն Զայնոսսիկ՝ որք կամ յորոց. (ոճ անպէտ.) *Տանին մերձ ի ճշմարտութիւն զորս՝ որք սրբազանից գրոց ոչ են անհաւանք: Այլ իմն (է) չորեքդեղեանն քան զորս՝ յորոց շարակային. Պրպմ. ՟Լ՟Թ: Նիւս. բն.: ՈՐՈՎ իբր Որովհետեւ. ἑφ’ ὄτι, ἑφ’ ὄσον quoniam, quandoquidem. ... *Զի՞նչ կամիս, որով ողջացարն. Վրք. հց. ձ: *Ազնիւ ծառայ բարի եւ հաւատարիմ. որով ի սակաւուդ հաւատարիմ եղեր, ի վերայ բազմաց կացուցից զքեզ: Որով ոչ ցուցէք յեղբարս զսէրն, երթա՛յք ի խաւարն արտաքին, եւ այլն. Յճխ. ստէպ: ՅՈՐՄԷ. իբր Յորմէ հետեւ: Վրք. հց. ՟Ե. ձ: ԸՍՏ ՈՐՄԷ. իբր Ըստ նմին, եւ յետ նորա կարգաւ. *Ըստ որմէ եւ երկրորդ դասն երեւէր կարգեալ յարմարակայ յօրինուածով. Պիտ.: ԸՍՏ ՈՐՈՅ, կամ ԸՍՏ ՈՐՈՒՄ. իբր Ըստ այնմ մասին՝ որ. տեսականաբար. կրկնաբար. *Չար՝ ըստ որոյ իցէ չար, ոչ իրիք է ծնողական կամ սնուցողական կամ ապրեցուցողական: Գիտէ աստուած զչար՝ ըստ որում է բարի. Դիոն. ածայ.: ՅՈՐՈՑ. իբր Որովհետեւ. *Ինքն լաւ է քան զպաշտամունս իւր, յորոց ինքն կենդանի է, եւ նոքա ոչ երբէք. Իմ. ՟Ժ՟Ե. 17: ԱՅՆ՝ ՈՐ. Տ. ԱՅՆ: ԸՍՏ ՈՐՈՒՄ. (1-0788) Տե՛ս զկնի բառիդ ԸՍՏ: ՀԵՏ ՈՐՈՑ (2-357) LACKING մ. ՅՈՐՄԷ ՀԵՏԷ. (2-0373) մ. ἁφ’ οugr-SmCi;, ἁφ’ ἦς ex quo, a quo (tempore), posteaquam. Ի ժամանակէ անտի եւ այսր. յետ այնր ժամանակի՝ յորում այն ինչ գործեցաւ. քանի՛ որ, ան բանը ըլլալէն էտեւ. ... *Յորմէ հետէ մտի առ փարաւոն, չարչարեաց զժողովուրդն: Պատմեսցէ, յորմէ հետէ արարի զմարդն: Յորմէ հետէ բարձունք են, մեղաւ իսրայէլ: Յորմէ հետէ մտեալ եմ, ոչ դադարեաց եւ այլն: ՅՈՐՈՑ ՀԵՏԷ. (2-0373) (ըստ յն. ոճոյ.) ἁφ’ ὦν . Նոյն ընդ վ. (=ՅՈՐՄԷ ՀԵՏԷ.) *Յորոց հետէ առի ես զձեւս զայս, ոչ ճաշակեցի զենեալ ինչ. Վրք. հց. ձ: ՑՈ՛Ր ՎԱՅՐ. (2-0917) Մինչեւ ցո՛ր վայր, կամ սահման կամ չափ տեղւոյ եւ ժամանակի եւ իրաց. եւ ե՞րբ. *Ցո՛ր վայր նեղութեանց հասանես եւ խռովութեանց. ՟Ա. Մակ. ՟Զ. 11: *Անցեալ ընդ մէջ նոցա՝ գնաց, ցո՛ր վայր ինքն կամեցաւ: Ցո՛ր վայր յառաջանան եւ դադարեն. Շ. մտթ.: Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ժ՟Բ: *Բայց դու ասա՛, ցո՞ր վայր (ժամանակի) եկեսցէ մարգարէն այն. Կոչ. ՟Ժ՟Բ: