ԻՇԽԱՆ

(ի, աց.) NBH 1-0864 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 10c գ. իշխօղ ոք. տիրօղ. տէր հպատակաց. պետ. նահապետ. գըլուխ. առաջնորդ. զօրաւար. նախարար. դատաւոր. աւագանի. վերակացու եւ գլխաւոր ինչ եւ է կարգի. տէր, պարոն, մենծը, գլուխը, աղա, սահապ, ...: որպէս ἅρχων princeps յոքն. ἅρχοντες principes, et magistratus. ... Երկոտասան իշխանք նոցա ըստ ազգաց իւրոց: Երկիր պագցեն քեզ իշխանք: Սիւքեմ, որ իշխանն էր երկրին: Երէց տան իւրոյ՝ իշխան երկրին: Կացո՛ նոսա իշխանս ʼի վերայ իմոց խաչանց: Յանդիման եղեն թագաւորք երկրի, եւ իշխանք ժողովեցան ʼի միասին: Իշխան մի մատուցեալ երկիրպագանէր: Եկն յիսուս ʼի տուն իշխանին: Միթէ ոք յիշխանաց հաւատա՞ցʼի նա: Իշխանք ազգաց տիրեն նոցա: Իշխան զօրուն լինիցիս: Իշխանք ղեւտացւոց: Իշխան Երգոց (եւ երգչաց): Իշխանաւն դիւաց հանէ դա զդեւս. եւայլն: *Զասացեալսն իսկ իշխանս՝ այժմ պաշտօնեայս օրինաց կոչեցի. Պղատ. օրին. ՟Դ: *Իշխանք ոչ են յերկիւղ բարեագործոց, այլ չարաց. Հռ. ՟Ժ՟Գ. 3: Եւ կամ յիգականն. ἁρχούσα . որ եւ Տիկին. *Ասացեր, յաւիտեան կացից իշխան: Իշխան աշխարհին եղեւ հարկատու: Ամենայի իշխանքն՝ արք եւ կանայք. Ես. ՟Խ՟Է. 7: ողբ. ՟Ա. 1: ՟Բ. Մնաց. ՟Լ՟Ե. 25: Կամ ἁρχή . որ է Սկիզբն, եւ գլուխ. *Զի քո զօրութիւնդ իշխան է արդարութեան. Իմ. ՟Ժ՟Բ. 16: Եւ որպէս δυνάστης dynasta, potens հզօր. ... *Խօսեցաւ յովսէփ ընդ իշխանսն փարաւոնի: Ոչ նենգել զարդարն՝ իշխանաց յիրաւանց վերոյ: Տուրք մարդոյ ընդ իշխանս նստուցանեն զնա: Վա՛յ իշխանացդ՝ որ խառնեն զցքին: Զիշխանս յուդայ, եւ զիշխանս երուսաղէմի. եւայլն: Որպէս ἠγεμών, ἠγούμενος dux. որ եւ ԶՕՐԱՎԱՐ. ԱՌԱՋՆՈՐԴ. ... *Սոքա են իշխանք՝ որդիք եսաւայ: Իշխան թեման, իշխան ովմար եւայլն: Առ իշխանս արքային բաբելազւոց: Ոչինչ կրտսեր ես յիշխանս յուդայ: Եւ գոյ դոցա իշխան. դարձի իւրաքանչիւր ոք ʼի տուն իւր: Ի քէն ելցէ ինձ իշխան. եւայլն: Կամ ἁρχηγός. *Բաժանեցաւ երկիր իշխանաց ժողովրդովք: Լե՛ր մեր իշխան: Ոչ եղեց ձեզ իշխան: Իշխանաց զօրուն: իշխան տանց տոհմիցն իւրեանց: Աբեսսա էր իշխան երիցն. եւայլն: *Գորգոնոս իշխան հետեւակ զօրուն. Խոր. ՟Գ. 37: Որպէս ἑξουσιαστής, ἑξουσιάζων potestatem habens. կարօղ. ունօղ զիշխանութիւն. գատըր. *Աստուած, հզօր, իշխան: ոչ է մարդ իշխան որդւոյ արգելուլ զոգի: Իշխան եղեւ մարդն ʼի վերայ մարդոյ չարչարել զնա: Իշխան արար զնա ուտել ʼի նոցանէ: Ոչ առնիցէ զնա աստուած իշխան ուտել ʼի նմանէ. եւայլն: *Եթէ քում գլխոյդ չես իշխան, զիա՞րդ ընկերին լինիցիս. Մանդ. ՟Բ: *Յորքան իշխան էր իւրոցն ախտից. Նիւս. բն.: *Իշխան արար զնա դնել զանունս (կենդանեաց). Եփր. ծն.: Կամ κύριος dominus. Տէր *Յազգ օտար չէ՛ իշխան վաճառել. Ել. ՟Ի՟Ա. 8: Կամ ἱσχύων (լծ. ընդ հյ. իշխող) potens, valens. *Իշխանք ձեր սրով անկցին. Ես. ՟Գ. 25: Կամ κρατοῦν. *Վասն զիշխան ին կամեցեալ զմիտսն հաճելոյ. Իմ. ՟Ժ՟Դ: *Վասն իշխանացն ռշդութեան. ՟Բ. Մակ. ՟Դ. 50: Ըստ ամենայն առմանցս ասի. *Տեսանեմ զոմանս իշխան գոլ, որպէս աստուածայինն. եւ զոմանս իշխան՝ եւ ընդ իշխանութեամբ, որպէս զմարդկայինս. Սահմ. ՟Ժ: *Հասարակաց ամենայն մարդկան իշխանաց եւ իշխեցելոց. Պիտ. Իսկ Ղեւտ. ՟Ի. 3. եւ 4. ուր ըստ յն. եւ հյ. է իշխան, ʼի լտ. դնի՝ մողոք, կամ չաստուած մողոքայ: ՍՈՒՂ ԻՇԽԱՆՔ կամ ԻՇԽԱՆՈՒԹԻՒՆ. Տ. ՍՈՒՂ: ԻՇԽԱՆԱՑ ԻՇԽԱՆ. Այն որ մեծ է եւ ʼի վեր քան զայլ իշխանս պետութեանն. *Յորժամ իշխանաց իշխան ասեմք, յայտ ամնեմք զթագաւոր. Սահմ. ՟Ժ՟Ա: *Փեսեյացեալ էր աշոտոյ իշխանաց իշխանի. Յհ. կթ. ԻՇԽԱՆ ԼԻՆԵԼ. ἅρχω impero τολμάω audeo եւն. որպէս իշխանկարգիլ, ունել իշխանութիւն. կարօղ լինել. եւ Իշխել, համարձակիլ. տե՛ս եւ ʼի նախադրեալ բանս. *թողեալ զքաղցրութիւն իմ՝ երթայցեմ իշխա՞ն լինել փայտից. Դտ. ՟Թ. 13: *Իշխան լիցի արկանել ծիրանիս: Իշխան լիցիս հատանել առանձինն դահեկան. ՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Դ. 43: ՟Ժ՟Ե. 6: *Մի՛ ոք իշխան լիցի յանդիման պաշտել զաստուած ʼի կամս իւր ածէ յառնել զբարին. Յճխ.: *Չէ նա իշխան երդնուլ. քանզի քրիստոնեայ է. Եւս. պտմ. ՟Զ. 5: *Յառաջ քան զմկրտութիւն ընդ զօրս թշնամւոյն մարտնչել իշխան մի՛ լինիր. Կոչ. ՟Գ: