ՀԱՍԱՆԵՄ

(հասի, հա՛ս, սէ՛ք.) NBH 2-0050 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 7c, 8c, 10c, 12c, 13c չ. ՀԱՍԱՆԵՄ որ եւ ՀԱՍԱՆԻՄ. ռմկ. հասնիլ. παραγίνομαι , φθάνω, ἁφικνέομαι, προσέρχομαι pervenio, advenio ἑφάπτομαι, ἑφίστημι supervenio եւն. Ժամանել. եկաւորել ʼի դէմ եդեալ տեղի, կամ ʼի գիտեալ ժամանակ. գալ ʼի վերայ. իջանել. հանգչել. ... *Հասանել յերկնից յերկիր. ʼի վերայ երուսաղէմի. ʼի վերայ իմ, նորա: Հասանել առ նա. ʼի տարեկանս. ʼի մի վայր: Հասցես զքաղաքաւս: Հասանեն սահմանքն ʼի գլուխ լերինն: Հասանիցեն ձեզ չարիք, կամ ումեք մեղք մահապարտութեան: Հասի յառնուլ զքաղաքս: Հա՛ս ʼի վերայ: Հասանիցէ՞ ʼի վերայ քո բանս իմ, եթէ ոչ: Ի վերայ զօրաւորաց զօրաւոր քննութիւն հասանէ: Եհաս ժամ, կամ ժամանակ, որ, եւ այլն: Հասանել յառաւօտ, յերեկոյ, ʼի ծերութիւն. եւ այլն: ՀԱՍԱՆԵԼ Գտանել զխնդրելին. ստանալ. զբռամբ ածել. հանդիպել. *Ինձ գալ հասանել յիշխանութիւն: Ծերացեալ հասեալ յարս: Հասեալ էր նմա վիճակ պաշտամանս այսորիկ: Կերիցէ զմասնն հասեալ: Ինքն կամի հասանել ʼի վերայ իրաց աշխարհի (այսինքն տիրել). եւ այլն: *Միհրան սնեալ, հասեալ յարս՝ սիրեաց զվիրս. Պտմ. վր.: *Հասանել խնդրոյն, քաւութեան, թողութեան, փառաց, բարւոյ, արդարութեան, կամ տանջանաց, ապականութեան. եւ այլն: Արծր.: Նար.: Սարգ.: Շ. թղթ.: Իգն.: Անյաղթ բարձր. եւ այլն: *Զի յողորմելն ինձ աղքատին, ողորմութեան հասից քոյին. Յիսուս որդի.: *Հասեալք ʼի խոր աղքատութիւնս (այսինքն անկեալք): Ի հասանել կարօտութեանն (այսինքն ʼի վերայ գալ). Յհ. կթ.: Պիտ.: *Հասանէ նմա առաջիկայիցս յայտնութիւն. Խոր. ՟Ա. 24: (որ եւ հայի ʼի յաջորդ նշ:) ՀԱՍԱՆԷ δεῖ oportet, licet συμβαίνει contigit եւն. Անկ լինել, դէպ լինել. վիճակիլ. *Հասանէ քեզ դարձեալ մարգարէանալ: Եհաս նմա թագաւորել: Մեռանել հասանիցէ: Ի կղզի ինչ հասանէ մեզ անկանել, եւ այլն: *Որպիսի՛ մեզ հասցէ հատուցանել գոհութիւնս. Անյաղթ բարձր.: *Յորժամ ըստ բնութեան ինչ բարբառել հասանէր. Յհ. իմ. երեւ.: *Տո՛ւր ինձ բաժին՝ որ հասանէ ʼի ստացուածոց քոց. Ոսկ. յանառակն.: *Զժամանակ ինչ աւերել հասանէր քաղաքին. Եւս. քր. ՟Ա: *Թէեւ յարքայութիւնն մտանիցեմ, եւ զնա ոչ հասանէ տեսանել, քան զգեհենն չար համարէի. Սարգ. յկ. ՟Ժ: ՀԱՍԱՆԵԼ որ եւ Ի ՎԵՐԱՅ ՀԱՍԱՆԵԼ. καταλαμβάνω intelligo, comprehendo γινώσκω novi. որ եւ ՀԱՍՈՒ ԼԻՆԵԼ. Վերահասու լինել. (ուստի Հասկանալ.) հասկընալ, տեղեկանալ, գիտնալ. *Ճշմարտութեամբ հասեալ եմ, զի եւ այլն: Ի վերայ հասեալք, թէ եւ այլն: Ի վերայ հասի, թէ եւ այլն: Հասանել՝ թէ զի՛նչ է լայնութիւն: Բանից սրտից նոցա ոչ հասանէք: Ի վերայ հասանէր խորհրդոց: Հասէր ʼի վերայ խնամոյ մարդասիրութեան նորա: Եհաս թագաւորն յիրացն հաստատութեան վերայ: Ոչ քննեցէք, եւ ոչ յիրաւանց վերայ հասէք. եւ այլն: *Ոչ կարացեալ հասանել իրացն: Կէսքն հասին ճշմարտութեանն: Ճշդիւ գտակաւ հասանել համարոյ ժամանակացն. Փիլ. ՟ժ. բան.: Եզնիկ.: Եւս. քր.: *Հասի ʼի վերայ մտաց քոց: Ճշմարտիւ ʼի վերայ հասաք, եթէ զսէրն մեր հաստատուն պահեցեր. Աթ.: Խոր. ՟Գ. 17: ՀԱՍԱՆԵԼ. ՀԱՍԵԱԼ. ἁκμάζω maturesco πέπειρος, ὤριμος maturus, tempestivus. Ի հաս գալ, այսինքն հասունանալ պտղոց եւ արմտեաց. *Հասեալ են հունձք. Մրկ. ՟Դ. 29. որ է իբր կր: Իսկ Յհ. ՟Դ. 35. *Սպիտակացեալ են, եւ ʼի հունձս հասեալʼʼ. է լոկ չէղ: *Ունէր երիս ողկոյզս հասեալս: Հասեալ է խաղողդ. Ծն. խ. 10: Յայտ. ՟Ժ՟Դ. 18: *Երթիցես ʼի գերեզման իբրեւ զցորեան հասեալ ʼի ժամանակի հնձեալ. Յոբ. ՟Խ. 26: *Եթէ ոչ տօթ ջեռուցանէր զանդաստանս, պտուղք ոչ հասանէին. Եզնիկ.: *Գարին հասեալ պարարեալ էր. Եփր. ել.: *Բանջարքն ոչ դեռաբոյսք, այլ հասեալք. Շիր. զատիկ.: