Ձ

(-) NBH 2-0144 Chronological Sequence: 6c, 12c - Գիր բաղաձայն, անուանեալ Ձա, կամ Ձայ, միջակ ըստ հնչմանն ʼի մէջ բարակ եւ յոյր տառից. եւ կիսաձայն կամ կրկնակ՝ իբրու բաղկացեալ ʼի տառիցս ծ, ց. կամ ս, զ, ծ. *Ձայ՝ միջակ է սէի, զայի, եւ ցոյի. վասն զի քան զսէն եւ զզայն թաւ է, եւ քան զցոյն լերկ. Թր. քեր.: Ձ. Լծորդ գտանի ընդ ծ. մանաւանդ յորժամ կայցէ ձ զկնի ն տառի, զի յայնժամ մեղմ հնչի. վասն որոյ եւ անխտիր գրի, Ինձ, ընձու, ինձ. ընծու. խնձոր, խնծոր. ընձայ, ընծայ. տանձ, տանծ. պանծալ, պանձալ. ծանծաղ, ծանձաղ. գծուծ, գձուձ. եւ այլն: Ձ. Հեռապէս երբեմն լծորդ գտանի ընդ խ. զի ձաղ, ծաղր, եւ խաղ, միաբանին ʼի նշանակութեան. որպէս եւ ձիւն, ձեռն, ձմեռն, ձիր. ըստ յն. է խիօն, խիռ, խիմօն. լտ. հիէմս. եւ ձիր. յն. խարիս. լտ. կրացիա եւ այլն: Ձ. ձ իբրեւ նշանակ թուոյ՝ է Ութսուն, կամ ութսներորդ: Ձ. յօդիւ՝ ըստ անուանն ʼի դէպ եկեալ բառիս Ձայն՝ տեղի գտանէ ʼի խրատս խորհրդաւորս. *Ձա՛յն տիրական ասէ եհաս, առ ʼի ստորին հողանիւթեայս: Ձայնէ առ քեզ մանուկ ուշիմ, թէ ականջօք լո՛ւր ըզբանս իմ. Շ. այբուբ.: