- ՄԱՅՐ
- (մօր, մարբ, մարք, մարց, մարբք.) NBH 2-0200 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 10c, 11c, 12c գ. (որպէս թէ ունօղ զմի այր. կամ միացեալ ընդ այր.) լծ. եւ պ. մատէր, մազէր. սանս. մա՛թռրի. յն. μήτηρ , մի՛դիր. mater. մադէր ը Էգ ծնօղ, որ յղանայ եւ ծնան զզաւակ. մանաւանդ ʼի բանական կենդանիս. մար. ... *Թողցէ այր զհայր իւր եւ զմայր իւր: Նա է մայրայր ամենայն կենդանեաց: Քոյր իմ է ʼի հօրէ, եւ ոչ ʼի մօրէ: Հանդերձ մարբն: Զեօթն օր եղիցի ընդ մարբ իւրով, եւ յաւուրն ութերորդի տացես զնա ինձ: Մի՛ եփեսցես զգառն ʼի կաթն մօր իւրոյ: Մայրն ջեռեալ նստցի ʼի վերայ ձագուցն կամ ձուոց. եւ այլն: *Մահու մօրը բժիշկ՝ կենաց մայր, մաքուր մարիամ. Շ. տաղ.: *Մայր եւ կոյս: Կոյս եւ մայր: Քրիստոսի մայր աստուծոյ մերոյ. Շար.: *Տղայոց՝ որ զկոտորեալ մարամբքն փարէին, եւ դիէին զարիւն ստեանց նոցա որպէս զկաթն. Կաղանկտ.: ՄԱՅՐ ասի եւ այն՝ որ լնու զտեղի մօր ʼի վերայ օտարի, որպէս մայրագիր. *Դեբովրա՝ մայր իսրայէլի. Դատ. ՟Ե 7: *Ահա մայրք: Յհ. ՟Ժ՟Թ. 26: *Մայր հաստատութեան մարդկան. Շար.: *Ծնան կուսանք ազգս բազումս, եւ մարք մանկունք զհրապարակս ծերոց. Շար.: ՄԱՅՐ ՎԱՆԻՑ. Առաջնորդ կուսաստանի: Վրք. հց.: Յայսմաւ. եւ այլն: Որպէս եւ կուսանքն կամ հաւատաւորք՝ մարք կոչին, որպէս եւ կրօնաւորք՝ հարք. *Ընդ մարցդ պետին կամիմ խօսել. Վրք. հց. ձ. ստէպ: ՄԱՅՐ. փոխաբերութեամբ՝ ասի եկեղեցին, եւ սուրբ աւազանն: Եւ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑԻ, կամ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑԵԱՑ՝ աթոռանիստ տաճարն, կամ գլխաւոր եկեղեցին, եւ կաթողիկէ եկեղեցին: Որպէս եւ ՄԱՅՐ ՔԱՂԱՔԱՑ՝ է մայրաքաղաք: Այլով նմանութեամբ՝ Մայր հասարակաց՝ կամ ամենեցուն՝ ասի Հողն կամ երկրին. *Յօրէ ելանելոյ յորովայնէ մօր իւրոյ՝ մինչեւ յօր թաղելոյ ʼի մայրն ամենեցուն. Սիր. խ. 1: *Քարշեցէ՛ք զմայրդ իմ ʼի վերայ իմ. այս է զհողդ. Հ. սեպտ. ՟Ի՟Զ.: *Մարդկան մայր գոլով երկիր. Պղատ. օրին. ՟Ժ՟Բ: ՄԱՅՐ ԱՐԵՒՈՒ կամ ԱՐԵԳԱԿԱՆ, է Արեւմուտք. մարը. *Քանզի երեկոյացեալ էր ժամն, արեգակն ʼի մայրն դառնայր: Յորժամ արեգակն ʼի մայր մտանէր: Ի մայր մտից (թաղմամբ) ընդ արեգականն, եւ յաներեկ առաւօտին ծագեցայց. Լաստ. ՟Ի՟Գ: Տէր Իսրայէլ. մարտ. ՟Ի.: Տէր Իսրայէլ. դեկտ. ՟Ի.: Նովին նմանութեամբ բացատրի եւ խաւարումն արեգական, եւ շիջումն ճրագի. ռմկ. Ղ՝մոդ մարիլՓ. իբր մարը մտնալ. *Քնազի ʼի հասարակ աւուրն եմուտ արեգակն ʼի մայրն, խաւար ասաց, եւ ոչ գիշեր. Եղիշ. խաչել.: *Զճրագսն զգուշութեամբ իմն ʼի մայր դարձուցանեն, թէ գուցէ կայծ ինչ մնացեալ զտունն այրեսցէ. Ոսկ. մ. ՟Գ. 16: ՄԱՅՐ. որպէս Սկիզբն եւ պատճառ իրաց ինչ՝ բարւոյ եւ չարի. *Որպէս մայր պատերազմաց անիրաւութիւնն է, նոյնպէս եւ մայր խաղաղութեն՝ արդարութիւնն է. Ոսկ. ես.: *Առաջին ճաշակումնն մայր եղեւ մահու եւ ապականութեան. Կիւրղ. ղկ.: *Խոնարհ լինիցիս՝ հեզ եւ հանդարտ, այն իսկ է մայր ամենայն առաքինութեան: Ամենայն բարութեանց՝ անոխակալութիւնն է մայր. Ոսկ. մ. ՟Բ. 13:
հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.