ԲՆՈՒԹԻՒՆ

(-) NBH 1-499 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 7c, 8c, 9c, 10c, 11c, 12c, 15c գ. φύσις (լծ. հյ. բոյս). natura (իբրու ծնունդ). Նախկին բունն եւ արմատն էակի, կամ բուն իսկն էակի. էութիւն. գոյացութիւն. իսկութիւն. զինչ էն. ... *Անուն եւ սահման զբնութիւն ենթակայ իրի յայտնեն: Զբնութիւն էիցն գիտէ: Մասունքն զնոյն բնութիւն բոլորին ունին: Անմարմին բնութիւնն գայ ʼի գիտութիւն: Զի ցուցցէ կցորդակից զԱստուծոյ բնութիւնն, եւ զիմաստասիրին. Սահմ.: *Զի նոքիմբք աստուածեղէն բնութեանն լինիցիմք հաղորդակիցք. ՟Բ. Պետ. ՟Ա. 4: *Եւ ո՞չ բնութիւնն իսկ ուսուցանէ զձեզ. ՟Ա. Կոր. ՟Ժ՟Ա. 14: *Ի մերում միջի թէպէտեւ կոչեսցին տեարք, պիտականունութեամբ կոչին. իսկ Աստուծոյ բնութեամբ է տէրն անուն. Ոսկ. ես.: *Եւ այլք եւս յարարածոցն ըստ իւրաքանչիւր բնութեանցն շարժելով. Եզնիկ.: *Երեք անձինք, եւ մի բնութիւն, մի աստուածութիւն: Էական բնութիւն բանին (աստուածութիւնն) խառնեալ անշփոթ ʼի մեր բնութիւն (ʼի մարդկութիւն). Շար.: *Մկրտեցէ՛ք զնոսա յանուն հօր եւ որդւոյ եւ հոգւոյ, եւ ոչ ասաց եթէ յանուն հօր եւ յանուն որդւոյ եւ յանուն հոգւոյ. զի յայտ արասցէ եթէ մի բնութիւն են նոքա. Եփր. համաբ.: *Նոյն է Աստուած եւ մարդ ասել, եւ երկու բնութիւն. Լմբ. ատ.: *Երկուց բնութեանց Քրիստոսի, աստուածայնոյն եւ մարդկայնոյն. Յհ. իմ. երեւ.: *Ըստ միաւորութեան բնութեանցն յորովայնէ ունէր զմեծութիւնն. Կիւրղ. ղկ.: *Կերպարան ծառայի՝ մարդոյ բնութիւն խոստովանեսցի. Աթ. ՟Ա. ՟Դ: *Ոչ փոխարկումն եւ ոչ ʼի բաց բարձումն արար աստուածային եւ մարդկային բնութեանցն, այլ միացոյց զբնութիւնսն. Խոսր. պտրգ.: ԲՆՈՒԹԻՒՆ. իբր թանձրացեալ. Էակ. էակք. արարածք. իր. իրք. *Ամենայն բնութիւն գազանաց ... հնազանդեալ է եւ հնազանդի մարդկեղէն բնութեանʼʼ. այսինքն գազանք՝ մարդոյ. Յկ. ՟Գ. 7: *Զոր ոչ բնութիւնք արարածոց զԱստուած տանիւր. Շար.: *Խաւարն ստուեր է տարերց, եւ ոչ բնութիւն ինչ. Յճխ.: ԲՆՈՒԹԻՒՆ. στοιχεῖον elementum Տարր. տարերք. սկզբունք զգալի էակաց. ... *Գիտել զհաստատութիւն աշխարհի, եւ զազդեցութիւն բնութեանց: Բնութիւնք կիզեալ լուծցին ... եւ բնութիւնք հրդեհեալ հալիցին. Իմ. ՟Է. 17: ՟Բ. Պետ. ՟Գ. 10: ԲՆՈՒԹԻՒՆ. φύσις որպէս լտ. indoles, ingenium եւ ἕθος mos Բնաւորութիւն. յատկութիւն եւ հանգամանք բնութեան. բարք. բոյս բարուց. յօժարութիւն. սովորութիւն, որ կոչի եւ երկրորդ բնութիւն. ... *Անգիտանալ կամ գիտել զբնութիւն արդարոյն. Սահմ. ՟Ժ՟Ա: *Բնութիւն հոգւոյ ցնծութիւն, ուրախութիւն, սէր, եւ զուարճութիւն. Լմբ. սղ.: *Բնութիւն արարին նմա զմեղսն. Սարգ. յկ. ՟Գ: *Յաննախանձ քոյոց բարուց բնութեանդ. Եղիշ. ՟Ա: *Կերակրէ զիւրաքանչիւր անդամս ըստ իւրաքանչիւր բնութեան եւ ձեւոյ. Մագ. ՟Ծ՟Է: Եւ Որոշումն սերի. յատկոթիւն արուի եւ իգի. ամօթոյք. *Ունել բնութիւնս արուականս եւ իգականս. Եւս. քր. ՟Ա: *Պատկառանացն բնութիւն. Պղատ. տիմ.: Եւ Որոշումն կամ հանգամանք ո՛ր եւ է իրաց. *Բնութիւն թուականին, կամ թուոց, բժշկականին կամ բժշկութեան, եւ այլն. Սահմ. եւ Քեր: ԲՆՈՒԹԻՒՆ. γνώμη sententia, σκοπός intentio Որոշումն մտաց. հանճար. միտք. իմաստ կամ զօրութիւն բանի. գիտաւորութիւն. նշանակ. խելք. ... *Զի՞նչ ասաց այրն (ʼի ծնէ կոյրն). միթէ յիւրմէ բնութենէ՞ եդ զբանն, ո՞չ զհասարակաց դատաստանս քննեաց. Ոսկ. յհ. ՟Բ. 17: *Եւ զի՞նչ իմանամք զբնութիւն ապացուցիս. Լմբ. սղ.: *Աղն ե՛ւ պատուհասի նշանակ, եւ անանցութեանն իմացմունք, եւ յարութեան բնութիւնքʼʼ. այսինքն անապականութեան. Եղիշ. յես.: ԲՆՈՒԹԻՒՆ. ὐπόστασις hypostasis, subsistentia, πρόσωπον persona Ենթակայութիւն. ինքնութիւն. անձնաւորութիւն, անձն, դէմ. *Է՛ եւ ʼի տեղիս տեղիս ասացեալ ʼի հարցն մի բնութիւն՝ փոխանակ միոյ անձին. Ժող. շիրակ.: *Մի բնութիւն, եւ մի դէմ Քրիստոսի՝ եթէ պարտ է համառօտագոյնս ասել, ո՛չ է ըստ նոյնութեան բնութեան, այլ՝ է ըստ անճառ միաւորութեան բանին ընդ իւրում մարմնի. Յհ. իմ. երեւ.: *Ո՛չ ըստ չարափառացն կարծեաց մի ասելով բնութիւն, այլ՝ փոխանակ մի անձնաւորութեանն. Շ. թղթ.: *Ոչ ասեմք զմի բնութիւնն՝ զյատկութիւն էութեանցն շփոթելով, այլ ըստ անճառ միաւորութեան երկուցն ʼի մի անձնաւորութիւն. Լմբ. ատեն.: *Սարգիս վարդապետ վասն մի անձն ասելոյ զՔրիստոս՝ մի բնութիւն ասէ. Մխ. ապար.: Ըստ այսմ եւ ոմանք առ լատին աստուածաբանս նշանակեն. զի Պետաւիոս գրէ. *Բազում անգամ կիւրեղ զանունդ ֆի՛սիս պիտակաբար վարէ որպէս իբօ՛սդասիսʼʼ: եւ Տուռնել. *Մի գոլ ʼի Քրիստոս ֆիսիս, իմա՛ զմի անձնʼʼ: ԲՆՈՒԹԵԱՄԲ. φύσει natura որ եւ Ի ԲՆՈՒԹԵՆԷ. ԸՍՏ ԲՆՈՒԹԵԱՆ. Վարին ստէպ որպէս ʼԻ բնէ. ʼի ծնէ. բնապէս. էապէս. գոյացապէս. իսկապէս. ... *Նա (որդին) բնութեամբ տէր է, իսկ այլքն բնութեամբ ծառայք: Որպէս բարերար (կամ բարի) է ըստ բնութեան հայր, նոյնպէս եւ ծնողական ըստ բնութեանն. Կիւրղ. գանձ.: *Նա ըստ բնութեան որդի է Աստուծոյ, իսկ մեք ըստ շնորհի. մեք ըստ բնութեան եմք որդիք Ադամայ. Աթ. ՟Ա: *Բնութեամբ մահկանացու է մարմին քահանային. Փիլ. քհ. ՟Ա: *Թէ բնութեամբ է չարութիւնն, աւելորդ են օրէնք. ո՛չ բնութեամբ մարդն ծառայէ չարին. Մխ. երեմ.: *Կոյրք ոչ գիտեն ʼի բնութենէ զգոյնսն: Ի բնութենէ ողջախոհ: Քննել զըստ բնութեան բարին. Սնհմ: *ԶԱստուած տանելով զբնութեամբ անտանելին. Շար.: Իսկ *Միացեալ ʼի մարմնի բնութեամբ. Պրպմ. ՟Խ՟Ե. ʼի յն. գրի անձնաւորութեամբ. եւ ստէպ ʼի նոյն գիրս, ուր ʼի յն. դնի. այսինքն ֆիզիգապէս միացեալ, եւ այլն, ʼի հայ. թարգմանեալ է բնութեամբ. եւ ըստ այսոցիկ կրկին առմանց սրբոյն կիւրղի իմա՛ զբան Շարակ. *Միացեալ բնութեամբ ʼի յերկուցʼʼ. այսինքն անձնաւորապէս, կամ իսկապէս: