ՏԻՊԱՐ — (ի, նց.) NBH 2 0876 Chronological Sequence: 12c, 13c, 15c գ. ՏԻՊԱՐ կամ ՏԻՓԱՐ. Տիպ, որպէս գաղափար. կաղպար. գալըպ. *Րաբունաբար սիրոյն տիպար՝ կացուցանէ անմիջաբար. Շ. յիշ. առակ.: *Նշխարն ʼի տիփարէն, եւ մոմն ʼի կնքոյն առնու զնոյն տիպն. Մխ. ապար.:… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԱԹՈՒԹԱՅՔ — (յից.) NBH 1 0012 Chronological Sequence: 5c, 8c գ. իբր Աթ եւ աթ, աթերք. այս ինքն Յօդք եւ զօդք տառից եւ վանկից. կապք կամ տարերք փաղառութեանց ըստ կանոնաց առոգանութեան. զի աթ կամ հադ, ըստ եբր. քաղդ. եւ ասոր. է Յօդ, մասնիկ. նիշ. նշան. որ եւ յն. լտ.… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԱՆԳԱՂԱՓԱՐ — (ի, աց կամ ից.) NBH 1 0124 Chronological Sequence: Unknown date, 8c ա. ἁτύπωτος typo non signatus Ոյր չիք զգալի գաղափար. անտիպ. անտպաւոր. անօրինակ. հոգեղէն. *Անտեսանելիք են զգալեացս եւ տպաւորականաց պարզքն եւ անգաղափարք: Անգաղափարիցն եւ պարզիցն եւ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԱՆԴԱՏԱՊԱՐՏ — (ի, ից.) NBH 1 0131 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 10c, 13c ա. ἁκατάκριτος indemnis, irreprehensibilis Զոր չէ օրէն դատապարտել. անպարտ. անմեղ. եւ անստգիւտ. անպարսաւ. անարատ. ... *Զանդատապարտսն իբրեւ զդատապարտ վարեալք. Յհ.… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԳՈՐԴԱՅՔ — (այից.) NBH 1 0573 Chronological Sequence: 7c, 13c գ. ԳՈՐԴԱՅՔ որ եւ ԿՈՐՃԱՅՔ. Ի գաւառէն առելա զանուն՝ Բնակիչք երկրին խեցբեկ բարբառօղք. (իբր ծուռ, կամ խորթ. որպէս եւ յն. ղօրղօ՛ս է թիւր, եւ խիստ). *Ըստ գորդայիցն առբայութեան. Քեր. քերթ.: *Գորդայիցն… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԴԻՐ — (դրի, ից, եւս եւ դրոյ, ոց.) NBH 1 0627 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 12c, 13c գ. θέσις positio, positura, situs Դնելն, եւ դնիլն. դրութիւն. դնելը, դրուիլը. *Դիր ի դրախտին: Դիր անուանց: Անուանցն դրոյ: Դիր… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԻԴՈՍ — I. ( ) NBH 1 0845 Chronological Sequence: Early classical գ. Բառ յն. εἷδος species, forma. Տեսիլ. տեսակ. կերպարան. (որպէս եւ իդիոս, ἵδιος , յատուկ, իւր, առանձինն. ա՛յլ է եւ ἱδέα idea. գաղափար ʼի միտս.) *Պղատոնեանքն՝ (եդին) աստուած, եւ հիւղ, եւ… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԽՈՀԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0958 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 12c, 13c գ. ԽՈՀԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ φρόνησις, φρήν, φρένες prudentia, sapientia, ingenium, mens. որ եւ ԽՈՀԵՄՈՒԹԻՒՆ, եւ ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆ. Նախահայեաց առաքինութիւն ուղղիչ մտաց իբրու… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԿԱՂԱՊԱՐ — (ի, աց.) NBH 1 1037 Chronological Sequence: Early classical, 11c, 12c, 13c գ. Տ. ԳԱՂԱՓԱՐ. յորմէ ռմկ. կաղպար. ... այսինքն օրինակ եւ չափ եւ կանոն՝ իրական կամ բարոյական. *Զառաջնոց վարսն իբրեւ զկաղապար արկանէին, թէ օրինակ առէք: Զկաղապարն արկանէր, թէ… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԿԱՂՊԱՐ — ( ) NBH 1 1038 Chronological Sequence: 14c Ռամկականն բառիս Կաղապար կամ Գաղափար. ... *Զոսկին հալեն, եւ ʼի կաղպարէ կաղպար արկանեն. Ոսկիփոր … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
