ԵՐԵՍ

(ի. մանաւանդ ԵՐԵՍՔ, սաց, օք, ովք.) NBH 1-0676 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c, 14c, 17c գ. πρόσωπον, ὅψις facies, vultus, aspectus Առաջին երեւեալն եւ երեւեցուցիչն յամենայնի. մանաւանդ ի կենդանիս, դէմք, կերպարան. տեսիլ. երեւոյթ. մակերեւոյթ. ... որպէս ի բանական կենդանին. *Փչեաց յերեսս նորա շունչ կենդանի: Քրտամբք երեսաց: Երկիր եպագ ի վերայ երեսաց իւրոց: Թաքեան յերեսաց տեառն աստուծոյ: Խոնարհեցան անկան երեսք իւր: Երեսօքն վարշամակապատօք: Երեսք նոցա զազիրք. եւ այլն: Եւ յանկենդանս. *Ոռոգանէր զամենայն երեսս երկրի: Յերեսաց երկրէ: Յերեսս դաշտի. եւ այլն: *Վերին երեսք յարկաց: Զամենայն երեսս քարին գրչաւ զմոմ հարթեալ. Խոր. ՟Ա. 23. 15: *(Ծովու) զներքին աւազս յերեսս տալ. Շ. բարձր.: *Ի վերայ երեսաց անդոյ. (կայ եւ ձեռ. *Ի վերայ երեսոյ անդոյ.) ՟Դ. Թագ. ՟Թ. 27: *Երեսք մի հողոյ. (խաթ, տապաղայ). Վստկ.: Իբր ռամկական ոճով վայելչաբար ասի. *Ցարդ եւս ոչ էր տեսեալ բանակացն զերեսս միմեանց. Եփր. թագ.: ԵՐԵՍՔ. որպէս Անձն. πρόσωπον persona *Երիւք ըստ անձնաւորութեան, եւ կամ ըստ դիմաց (յն. դէմս) ումեք սիրելի իցէ կոչել, եւ եթէ երեսս. Ածաբ. յայտն.: *Զթիւ երրորդութեանն երեսաց ուսուցանել առաքելոց. Ագաթ.: *Եւ ոք երեսք երթիցին. ՟Բ. Թագ. ՟Ժ՟Է. 11: Ո՛չ երեսք ինչ երեւելիք էին. Ոսկ. մտթ.: *Իմ եւ քո՝ երկու երեսաց ցուցանելի. Ոսկ. յհ.: *Ըստ ժամանակի եւ տեղւոյ եւ երեսաց. Երզն. մտթ.: ԵՐԵՍՔ. որպէս Աչք. տեսանելիք. տեսութիւն. *Քուն հատաւ յերեսաց իմոց. ՟Ա. Մակ. 10. ՟Զ: *Երեսք եւ կուրութիւն ասին զակամբ. Արիստ. հակակ.: Նիւս. բն.: *Երեսաց՝ տեսանելն, լսելեաց լսելն: Որպէս ծակք իմն են եւ բոյնք՝ աչք. եւ ի սոսա որջացեալ են երեսք: (Ի ծերս) ընդ աղօտ՝ երեսք, եւ ականջք՝ դժուարալուրք: Խոհականութիւն՝ երեսք ելով մտածութեան. Փիլ.: ԵՐԵՍՔ. որպէս Ակնածութիւն. երեսպաշտութիւն. խադր. եւ Արտաքին ցոյցք. կեղծաւորութիւն, առ աչս. որ եւ ՎԵՐԻՆ ԵՐԵՍՔ. դրսի, դրսէն, դրսուանց. *Առ մարդկան ականէ, եւ երեսաց վասն կեղծաւորին. Սարգ. յկ. ՟Զ: *Առ երեսս՝ առաքինութեան կեղծաւորին լինել ջատագով. Յհ. իմ. ատ. *Ուսուցանեն առ երեսս. Մագ. ՟Ա: Սարգ. յուդ. ՟Բ: *Վերին երեսօք: Ի վերին երեսս: Եղիշ. ՟Ե. ՟Ա. ՟Բ: Սարգ. յկ. ՟Զ: Ճ. ՟Գ.: Ուստի ԵՐԵՍՍ կամ ԵՐԵՍ ԱՌՆԵԼ. Ակնածել. խադր նայիլ. *Ոչ աբրահամու աղաչանացն առնէր երեսս, եւ ո՛չ ղովտայ: Ինձ երե՛ս արա. Ոսկ. ՟ա. թես.: *Եւ ո՛չ ողոքտանացն իսկ երեսս ինչ արար. Եղիշ. ՟Ը: *Յայլոց պատկառի, եւ առնիցէ երեսս. Ոսկ. փիլիպ.: ՅԵՐԵՍՍ, այսինքն Առաջի. յանդիման. *Առ վշտի նեղի (այսինքն հարկի՛) գալ յերեսդ քո եւ կողկողել. Ոսկ. մ. ՟Բ. 10: *Եթէ ոչ յերեսս իսկ օրհնեսցէ զքեզ. Յոբ. ՟Ա. 11: *Գովէին զքեզ յերեսս: Յերեսս երանել սկսանի. Վրք. հց. ՟Ի՟Զ: Կլիմաք.: ԵՐԵՍ ԱՌ ԵՐԵՍ կամ ԵՐԵՍ ԵՐԵՍ. իբր Դէմ յանդիման. *Եւ թէ վտանգ յայտնի էր, կամ մարտն երես առ երես. Լմբ. սղ.: *Արժանի գտան երես երես առ նա հայեցողութեան. Շ. ՟ա. յհ. ՟Հ՟Թ: ԶԵՐԵՍՍ ՀԱՍՏԱՏԵԼ կամ ԴՆԵԼ. այսինքն Դէմ եդեալ՝ ուղղիլ ի ճանապարհ: Ղկ. ՟թ. 51: *Եդ զերեսս իւր ի փախչել. Եփր. ծն.: ՅԵՐԵՍՍ ԲԵՐԵԼ կամ ԳԱԼ. այսինքն Ի յայտ բերել կամ գալ: Սարգ. ՟ա. պ. ՟ա: Երզն. քեր. եւ մտթ: ՅԵՐԵՍՍ ԱՆԿԱՆԻԼ. Երեւիլ. *Վնասակար ծառայք չիշխեն յերեսս անկանել թագաւորաց. Վանակ. յոբ.: ԵՐԵՍՔ. Դէմք ինչ յառաջ բերեալ, պէսպէս ոճով. ցուցակութիւն, կերպ, կողմն, հայեցուած, դիտաւորութիւն. միտք. եւ այլն. *Առաքելոյ առեալ ինքեամբ զերեսս աամենայն մարդկութեան՝ ասէ. Եզնիկ.: *Երեսք են օրինակին. (որպէս դէմք ասի առակին). Իգն.: *Որո՞վք երեսօք զդիւրապաշտսն հալածիցեն». ռմկ. ի՞նչ երեսով, այսինքն համարձակութեամբ. Եզնիկ.: *Քրիստոս զսէրն եդ երես աշակերտութեան». իբր յայտարար. Տօնակ.: *Ընդ մեզ խօսի պատգամս իբրեւ յերեսաց աստուծոյ. Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Դ: *Ըստ զօրութեանն՝ յորոյ երեսաց զողջոյնս աւետարանեցին. Կիւրղ. ղկ.: *Կացուցաք պահանորդս ... առ ի յերեսաց թշնամեաց. Նեեմ. ՟Դ. 9: Ասի եւ *Յերեսաց պատերազմաց. յերեսաց ահի». եւ այլն. իբր Վասն. առ. ի պատճառս: *Միով բանիւ երկուս երեսս չմարթի թարգմանել յայլ լեզու: Բանն մի է, եւ այնչափ երեսս ունի. Կիւրղ. ծն.: *Թէպէտեւ ի դատավճիռ բանին խառն են արքայ եւ ժողովուրդն, այլ երեսք մարգարէին գոգջիր թէ ի վերայ դաւթի ուղղեալ եդեալ նայէր. Եփր. մնաց.: *Առաքէ (յհ. զաշակերտսն առ յիսուս)՝ յայն երեսս, զի յորժամ տեսցեն զսքանչելիս նորա, հաւատասցեն ի հաւատս նորա: Բազում երեսք են բանի՝ ըստ բազմութեան երեսաց այսոցիկ՝ որ ուսանին զնա. Եփր. համաբ.: *Որպէս եւ յայսմ երեսս վկայեաց. Եփր. ծն.: *Թքցէ ընդ երեսս նորա, (իմա՛ ըստ եփրեմի) ընդ կօշկին, այսինքն ընդ ներբանս կօշկի նորա ... թքցէ ի կօշկին. Եփր. օրին.: որպէս եւ Երեսք երկրի ասի, որպէս երկիր: ՀԱՑ ԵՐԵՍԱՑ. Տ. Առաջաւորութիւն: Ել. ՟ի՟ե. 30: ՟Ա. Թագ. ՟ի՟ա. 6: ԵՐԵՍ, երեսի. (դուն ուրեք եզակի, իբր ռմկ.) *Դիմաց պատկերի տեսման երեսի. Նար. խչ.: *Որ կամի գայթագղել, գայթագղիցէ, եւ զերեսն քարի տացէ. Վրք. հց. ձ: *Երես ի գետին անկեալ կամ առաջի քո. Մարաթ.: *Երես ի վայր կամ ի յանկման. Ներս. մոկ.: *Կրկնոց, երես եւ աստա՝ լիցի». այսինքն ունիցի զարտաքին եւ զներքին կողմն ուրոյն. Վրդն. սղ.: *Զայնպիսի երես ընկալեալ ի վանսն ընդունեցաւ». այսինքն գեղեցկութիւն. Վրք. հց. ՟Ի՟Զ: ԵՐԵՍ ԱՌՆՈՒԼ. որպէս Դիմառնութիւն. բարառնութիւն. խօսել ի դէմս անշնչից. προσωποποιέω *Իբրեւ ոչ ասէ, թէ անձն կամ շունչ իցէ դժոխոց, այլ՝ երեսս առեալ՝ կամի առնել զբանն յայտնագոյն. Ոսկ. ես.: