- ԿԱՐ
- I. (ոյ, ոց, ովք կամ իւք.) NBH 1-1063 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 8c գ. καλώδιον funis, funiculus. Իբրեւ արմատ ներգ. բայիս Կարել, (այսինքն կար ընել. ... եւ լծ. ընդ թ. քիրիշ ) է նոյն ընդ. Կառան. խառան. այսինքն պարան. չուան. լար. ձար. փոկ. ... *Կապեցին զնա երեք կարովք նորովք: Եւ եղեն կարքն ʼի բազուկս նորա իբրեւ զխծուծ: Եօթն կարովք (կամ կարիւք): Կարս նորս. Դատ. ՟Ժ՟Ե. 13. 14: ՟Ժ՟Զ. 11. 12: *Բերին կարս պարանաց երկայն եւ ստուար. Ագաթ.: *Շղթայատող կարիւք ʼի վերուստ ʼի վայր իջուցանել. Խոր. ՟Գ. 45: *Պահապանք հօտից փոսս փորեն, եւ կարս ձգեն, եւ զամբարս դնեն. Մանդ. ՟Ը: *Երկայնեն իբրեւ զկար փոկոց սայլի զանօրենութիւնս իւրանց. Տօնակ.: Իսկ Ոսկ. մ. ՟Բ. 27. *Կարս հարկանել, եւ ձիգս հիւսուլʼʼ. յն. փոկս գործել կամ խրացս առնել: II. ԿԱՐ 2 (ի, իւ. եւս եւ ոյ. կարք, րից, րիւք.) NBH 1-1063 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c, 14c գ. σθένος, δύναμις , κράτος, ἱσχύς vis, vires, potentia, posse νεῦρον nervus, (ջիլ). ὐπόστασις subsistentia, substantia եւն. Իբրեւ արմատ չէզ. բայիս, Կարել (այսինքն կարենալ, կրնալ ), լծ. ընդ ճար. եւ թ. ջարէ. յն. գրա՛դօս. կարողութիւն. զօրութիւն. ոյժ. հնարաւորութիւն. հնարք. ձեռնհասն գոլ. բաւականութիւն. ... *Կար զօրութեան իմոյ: Ոչ ունի կար ինչ զօրութեան: ԵՒ ոչ կարդ քո: Ոչ գոյ ʼի ձեռս մեր կար: Առաւել քան զկար ձեր. Սղ. ՟Լ՟Ը. եւ ՟ճլը: Յուդթ. ՟Ե. եւ ՟Թ: Նեեմ. ՟Ե. 5: ՟Ա. Կոր. ՟Ժ. 13: *Որչափ ʼի կարի քում իցէ: Որչափ ինչ ʼի կարի իցե ʼի ձեռին ուխտաւորին: Իւրաքանչիւր ըստ կարի ձեռաց իւրոյ: Ըստ կարի եւ ըստ պարապոյ: Իրաքանչիւր ըստ իւրում կարի. Ժղ. ՟Թ. 10: Ղեւտ. ՟ի՟է. 8. Օր. ՟Ժ՟Զ. 17: Ծն. ՟Լ՟Գ. 14: Մտթ. ՟Ի՟Ե. 15: *Պարտ է ճաշակել, եւ ոչ փախչել ամենայն կարիւ, ըստ որում հնարն է. Պղատ. օրին. ՟Ա: *Ի բազում տեղիս սովոր է զկամքն կար անուանել: Զկար հոգւոյն կերակրէ: Տաղանդ աստ իւրաքանչիւր կարն է. Ոսկ. յհ. եւ Ոսկ. մտթ.: *Որչափ կարն մեր զօրէ: Զմեր զկարի զպարտսն հատուցանեմք. Խոսր. ժմ.: *Չկայ յոք կար զբովանդակ բարերարութիւնս ʼի մեզ եղեալս բանիւ յառաջ բերել. Խոսր. պտրգ.: *Ամենապիկար կարիւ: Մարդկային կարք եւ հնարք: Օրինակ հոգւոյս իմոյ եւ կարոյս. Նար.: *Կարիւք հատուցանեն: Աստուած ʼի կարն հայի, եւ ըստ կարի պահանջէ. Շ. բարձր.: ա. ԿԱՐ ա. որպես Կարելի. Իվերայց ոչ ըստ բանի կարիցն. Պերիարմ.: գ. ԿԱՐ գ. որպես Կարիք. *Կարծրագոյն տանջանօք լուծին զկար մարմնոյ. Շար. (կամ իմա զջիղ:) դիմազ. ԿԱ՛Ր Է. ՈՉ Է ԿԱՐ. դիմազ. δύνατον ἑστι possibile est, fieri potest ἅδυνατον ἑστι, οὑ δύναται fieri non potest, nequit. Կարելի է. մարթ է. հնար է. ո՛չ է կարելի. անմարթ է. անհնար է. ... *Զիա՞րդ մարթ իցէ եւ կամ կար բառնալ զնա. Իգն. *Եւ է կար յամենայն ժամ զլեզու յորնութիւն պարապեցուցանել. Լմբ. սղ.: *Զնոյն գոլ թուի կար՝ հատանիլ եւ ոչ հատանիլ: Թուի զնոյն կար գոլ, եւ կար ոչ գոլ. Պերիարմ.: Հարկաւորք, զորս ոչն է կար արգելուլ. Նիւս. բն.: *Ոչ է կար աղտաղտին տեղւոջ ջուր քաղցր բղխել: Ոչ էր կար թաքչել քաղաքի ʼի վերայ հաւատոյ լերին կացելոյ. Երզն. լս. եւ Երզն. մտթ.: Իսկ Կոչ. ՟Ժ. *Երեսքն մարմնոյն ծագեցին, ո՛չ որչափ կար էր երեւելոյն, այլ որչափ աշակերտքն կարէին (հայել)ʼʼ. ո՛չ է դիմազուրկ, այլ իբր անուն, այսինքն կարողութիւն:
հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.