ԿԷՏ

(կիտի, եւս եւ կէտի, կէտի. կէտք, կիտից, կիտաց. կամ կետից.) NBH 1-1094 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 10c - ԿԷՏ ասի եւ ԿԷՏՈՍ. ԿԻՏՈՍ. յն. գիդոս. κῆτος cetus, cete, balaena. Ձուկն մեծ. վիշապ ձուկն. մէնծ ձուկ. ... *Արար աստուած կէտս մեծամեծս: Կէտք եւ ամենայն կայտառք. Եւ էր յովնան ʼի փոր կիտին. եւայլն: *Զգազանն ծովական լեռնաձեւ. զկիտացն ասեմ եւ զդելփինաց, վիշապս անուանեն. Եզնիկ.: *Ծով կայան կիտոց. Խոսր.: *Ի պորտոյ կիտին: Ի բերանոյ կիտին կորիւնի. Նար.: *Ի փորոյ կէտին կամ կետին. Շար. ձձ. ստէպ: Իսկ Եսթ. ՟Ժ՟Դ. 5. *Դու զյովնան ʼի կէտ ձկանն ապրեցուցէրʼʼ. իմա՛, ʼի փոր ձկանն՝ որ էր կէտ մեծ: II. ԿԷՏ 2 (կիտի, ից. որ եւ ԿԷՏ, կետի, ից.) NBH 1-1094 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c, 14c, 15c գ. στιγμή, στίγμα punctum, -tus. Նիշ որոշեալ. Նշանակ սահմանեալ. մասնիկ կամ վայրիկ գիտեալ. (յորմէ Կիտուած. Քըթթել. եւայլն:) Ըստ քերականաց եւ երկրաչափից՝ Նիշ փոքրիկ, որոյ շարունակութիւնն կազմէ զգիծ. նօգտա. եբր. նէքօտտա. *Յաղագս կիտից (կամ կետի): Կէտք են երեք կէտք աւարտեալ, միջակ, ստորակէտ. Քեր. թրակ. եւայլն: *Հզոր գոլ դմա ʼի վերծանութիւն, ըստ մասին իւրաքանչիւր աւարտիցէ զկիտիցն եւ տրոհակաց եւ զփաղութիւնսն աւարտակիտովք եւ ստորակիտովք. Մագ. լ: *Իբր կէտ գրչի. որ ոչ է գիր. Վրդն. երգ.: *Կէտ իր է, որ ոչ ունի մասն. Եւկղիդ.: *Կէտ է պատճառ գծի, ոչ ունելով երկայնութին, եւ ոչ լայնութիւն. Մագ. քեր. եւ Երզն. քեր.: նովին նմանութեամբ ասի. *(Երկինք) ʼի միջի բերելով զերկիր որպէս զկէտ մի: Չափի երկին անչափութեանմբ, եւ առ քեզ կէ՛տ է մին անձուկ. Պիսիդ.: Կէտ. որպէս Բեւեռք երկնից. գուդպ. *Երկու հարկաւորապէս հանդէպ միմեանց անշարժ են կէտք. աշխարհ: ԿԷՏ. որպէս Մէտ կշռոց. ῤοπή, ῤιπή vibratus. LACKING ԿԷՏ. որպէս կենդրոն. κέντρον centrum. ... *Բաղկացեալ ըստ չորից՝ զուղիղ անկիւնսն ժողովելով ʼի կէտն. Պղատ. տիմ.: *Հաստատութիւն միոյ ստացեալ կիտի, եւ երբեմն յոլովագոյն շուրջ թաւալագունիւքն. Պղատ. օրին. ՟Ժ: ԿԷՏ՝ Աշխարհագրական եւ տոմարական՝ նշանակեալ ըստ հայեցուածոյ երկնից կամ արեգական. *Կէտքն են այսոքիկ, կէտ երկնամիջակ, կէտ ժամադիտակ, կէտ եթերական, կէտ սուզական: Կէտ երկնամիջակն գարնանային. կէտ ժամադիտակն ամառային. կէտ եթերական աշնանային. կէտ սուզական ձմեռային. մոքա են շրջանք բարձրութեան եւ խոնարհութեան արեգականն. Տօմար.: ԿԷՏ. σκοπός scopus, propositum, punctum, momentum διορισμός distinctio προθεσμία tempus. Նպատակ. դիտեալ սահման. պայման. կանոն. չափ. եզր. ծայր. լրումն. որոշումն. մտաց. որոշեալ ժամանակ. ժամադրութիւն. ... *Ուշ եդեալ ընթանամ ʼի կէտ կոչմանն աստուծոյ. Փիլիպ. ՟Գ. 14: *Կորովակի նետաձգութեամբ հարկանել զառաջի եդեալ ինչ կէտ. Պիտ.: *Կէտ եդեալ նպատակի այնպիսի դիւին՝ զմեզ յաղօթից անտի լռեցուցանել. Եւագր. ՟Ե: *Կէտ եդեալ մեր՝ ցուցանել վասն յովսեփու: Որոց կէտ առաջի եդեալ է, զի նմանօղ լինիցին. Եւս. պտմ. ՟Ա. 7: Վրք. հց. ՟Ի՟Զ: *Կէտ եդեալ ինքեան՝ ՟Խ ՟Խ օր պահովք ձգտեալ: Ի լնուլ կիտին եդելոյ պահոցն կատարելոյ: Առ ʼի յառաջադէմ ընտրութիւն պսակահամբար քրիստոսադիր կիտին. Ագաթ.: *Գային ժողովէին ʼի հրամանէ միաբանութեան յեդեալ կէտս. Կանոն.: *Կէտ եդեալ զժամանակն՝ զամիսն վեցերորդ. Եղիշ. ՟Բ: *Արդ ահա հասաք ʼի կէտ միջին, որ է սկիզբն վերջին, եւ կատարումն առաջին. Եղիշ. մատն.: *երկուս կէտս եդ ʼի միջի. մի, յորժամ վասն նորա իսկ իցէ. եւ միւս եւս՝ յորժամ սուտ իզեն բանքն. Ոսկ. մ. ՟Ա. 15: *Ապաշխարութեան կէտ դիցէ. անդ. ՟Բ. 4: *Կապեաց, եւ արձակեաց դարձեալ կիտիւ ապաշխարհութեանն. Ոսկիփոր.: *Հասանէ նմա կէտ վճարման կենաց: Զկէտ կենացս քաղաքավարեալ իբրեւ ամս ՟Ժ՟Գ: Քրիստոսադիր կգտիւն. Յհ. կթ.: *Ի կէտ եւ յաւարտ ժամանել: Հասցեն ʼի կէտ կատարման իւրաքանչիւր ընթացից: Տնաբաժին կէտ եւ հանգիստ զայս պայմանի: Նուիրեալ պայման, սահման նոյնագոյ, կէտ տէրունի: Այս թիւ պանծալի (եօթն), որում ոչ է կէտ կցորդի, եւ ոչ սպառուած վախճանի. Նար.: *Ի կէտ կենցաղոյս ժամանէ: Չեւ հասեալ ʼի կէտ սիրոյն. Լմբ. սղ.: *Է կէտ գրոց, եւ է կէտ՝ մեծ ձուկն. ասի կէտ եւ չափ կենցաղոյս, եւ այլ այսպիսի: ասի կէտ գարնանային, ամառային եւայլն. Երզն. քեր.: