ԽԱՇԵՄ — ( ) NBH 1 0922 Chronological Sequence: Unknown date, 5c, 10c ն. ԽԱՇԵԼ ԽԱՇԻԼ. Որպէս Հաշել. իլ. *Սովով խաշեալք. Ոսկ. ի պետր. եւ Ոսկ. յեղիա.: *Միշտ ʼի վիշտս խաշիս, եւ հանապազ ʼի կնրօտութիւնս մաշիս. Մանդ. ՟Ա: ԽԱՇԵԼ. (2 1054) *Իսկ եթէ բէլ հրամանատու… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԽՐԱՏԱՏՈՒ — (ի, աց.) NBH 1 0993 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c Տ. Խրատտու. *Լե՛ր սմա հայր եւ խրատատու. Մաշտ.: *Խրատատու եղեւ մովսեսի աներն իւր: Եղեւ նա նոցա խրատատու, եւ ոչ հրամանատու. եւ յորդորիչ, եւ ոչ օրէնսդիր. Եփր. թուոց.… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՀԱՐԿԱԴԻՐ — ( ) NBH 2 0063 Chronological Sequence: Early classical, 12c, 13c ա. ἁναγκάζων coactor. Որ հարկ ʼի վերայ դնէ. բռնադատիչ. հարկեցուցիչ. հրամանատու. *Նորա ոչ գոյ հողագործութիւն, եւ ոչ հարկադիր. Առակ. ՟Զ. 7: *Ունիմք հարկադիր եւ ստիպօղ ʼի բարի գործս… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՀԱՐԿԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 2 0065 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 10c, 11c, 12c գ. ἁνάγκη necessitas. Հարկ. հարկաւորն գոլ. եւ Բռնադատութիւն. եւ Պէտք. *Ոչ հարկաւորութեամբ, այլ յօժարութեամբ. Ոսկ. յհ.: *Կոչեն զնա յեպիսկոպոսութիւն… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՀՐԱՄԱՆԱՀԱՆ — (ի, աց.) NBH 2 0132 Chronological Sequence: 12c, 13c ա. Որ հանէ պատուէր հրամանի. հրամանատու. *Իշխան եւ հրամանակար ի վերայ մեր միայն արքայն է. Լմբ. պտրգ.: *Սեղբեստրոս՝ հրամանակար հզօր յընդհանուր եկեղեցիս քրիստոսի. Թղթ. դաշ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՀՐԱՄԱՆԱՊԵՏ — (ի, աց.) NBH 2 0132 Chronological Sequence: 12c ա. Գլխաւոր հրամանատու. *Ամբակում նստաւ ʼի մէջ դատաւորացն իբր զայ մի հրամանապետ. Լմբ. ամբ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐ — (ի, աց.) NBH 2 0132 Chronological Sequence: Early classical, 6c, 7c, 10c ա. ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐ τακτικός ordinarius προστάττων ordinans, praecipiens ἠγούμενος dux, rector οἱκονόμος dispensator δεσπότης dominus. (Գրի եւ կարճելով՝ ՀՐԱՄԱՏԱՐ.) Որ տանի յինքեան … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՆՇԱՆԱՏՈՒՐ — (տրոյ, ով.) NBH 2 0436 Chronological Sequence: 6c ա. σημάντωρ qui aliquid significat, dator signi, dux, imperator եւ այլն. Հրամանատու. զօրավար. որ ակնարկէ առնել ինչ. *Յորժամ փողն նշանակէ զօրավարին, ամենայն ընդ միով նշանատրով դղրդեալ լինին. Արիստ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՍԱՂԱՐ — (ի, աց. յոքն. լինի եւ սաղարտնի, նւոյն, նեաց.) NBH 2 0689 Chronological Sequence: 5c, 6c, 11c գ. պ. ալար. որ եւ սիբահ. սալոր. ուստի Սպասալար. Զօրաւոր. սպարապետ. սէրասքէր (որպէս եւ չօպան սալարի ՝ է հովուապետ). *Ատրներսէհ փուշտիպանացն սաղար:… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
