ՔԵՐԹԵՄ

(եցի.) NBH 2-1003 Chronological Sequence: Unknown date, 6c, 12c, 13c ն. ՔԵՐԹԵՄ կամ ՔԵՐԴԵՄ. Որպէս Սաստիկ քերել եւ քերծել. մորթել, այսինքն մորթեցերծ առնել. քերթել, քեղըրթել .... որպէսյն. տէ՛ռօ. տե՛ս եւ ՏԵՌԵԼ. *Եւ ըզգլուխսըն քերթէին, ʼի խորասան զայն տանէին. Շ. եդես.: ՔԵՐԹԵԼ. որպէս Կերտել. պ. քէրտէն. ποιέω facio, instituo. Առնել՝ շինել՝ կազմել, ձեւացուցանել, յաւէտ զբանաստեղծութիւն. յօրինել զտաղաչափութիւն. *Դատելով (յատենի՝) ոսկի նշանակ (գաւազան) ունել, քերթելով զմինովս. Պղատ. մինովս.: *Թէ զբանս արանց քերթելով, եւ զգոյնն եւ զերգն իգական բացատրիցէ. Պղատ. օրին. ՟Բ: *Օրինագրին ոչ է պարտ զքերթողն յորդորրեցուցանել քերթել զայն ինչ, զորիւրեանցն իցէ սիրելի. անդ. ՟Դ: *Ծանեայ այդ եւ յաղագս քերթողացն այսուիկ սակաւ, զի ոչ իմաստութեամբ քերդէին՝ զոր ինչ քերդեցին, ալյ որպէս դիւթքն՝ եւ տեսողքն տեսլեանն. Պղատ. սոկր.: *Առաջին ներգործութեամբ ասեմք, որ քերթելն կարօղ գոյ, ննջիցէ, եւ ոչ կամիցի քերթել. իսկ երկրորդ ներքործութեամբ ասեմք զքերթողն, որ ներգործութեամբ ուսուցանէ. Իսկ ոմանք բարւոք ընդդիմանալով ասեն, եթէ նոյն (է) եւ՛ ունակութեամբ ունել զքերթելն, եւ ներգորրծել քերթողին. Անյաղթ պորփ.: *Քերթելով բան ազդողականց. Երզն. քեր.: ՔԵՐԹԵԱԼ՝ սըտ քերականաց, որ եւ ՔԵՐԹԱՑԵԱԼ, πεποιημένος . այսինքն արարեալն, է անուն ʼի հնչմանէ ձայնից բանաստեղծեալ անուանաստեղծութեամբ. զոր օրինակ՝ խոխոջիւն ջուրց, գոփիւն ոտից. *Քերթեալ է, որ ըստ հնչման յատկութեան նմանակի ասացեալ է. Թր. քեր. ուր օրինակ դնի ʼի հյ. անյարմար. ո՛րդոն, խաղմ, վրդով, յոյզ. այլ ʼի յն. ասի, ո՛րդոն, խոխոջ, կրճտումն, շչիւն, շաչիւն, շառաչիւն: Իսկ Երզն. քեր. նախ բարւոք դնէ, *Քերթեալն ... բոմբիւն, կանչիւնʼʼ: Եւ ապա յումպէտս յարէ. *Դարձեալ՝ քերթեալ կոչի, որ ըստ արուեստական հնչմանն յարմարին. որպէս՝ փողք կտընդոցք, քնարք. տաւիղք, սրինգքʼʼ: