- ԻՇԽԱՆԱԿԱՆ
- (ի, աց.) NBH 1-0864 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 9c, 10c, 11c, 12c, 14c ա. ἁρχοντικός, ἁρχικός ad principatum pertinens, principalis. princeps Սեպհական եւ վայելչական իշխանի կամ իշխանութեան. պետական. *Տայ գրիգորի զիշխանական պատիւն: Պայազատէ զիշխանական պետութիւն զայն. Յհ. կթ.: *յիշխանական ճեպէին հասանել գահ. Արծր. ՟Գ. 13: Կամ Տիրական, եւ բացարձակ, ինքնազօր. *Հոգի աստուծոյ՝ բարի, ուղիղ, իշխանական բնութեամբ, եւ ո՛չ դրութեամբ. Առ որս. ՟Զ: *Իշխանական բանիւ աստուծոյ կանգնեցան կացինծառք ամենայն. Վեցօր. ՟Ե: *Խոստովանի զիշխանական տէրութիւնն աստուծոյ. Ի գիրս խոսր.: Եւ Անձնիշխանական. ազատ. *Զիշխանական կամս իշխողին՝ բա՛րձ, որ քոյումդ ո՛չ հնազանդին. Յիսուս որդի.: *Իշխանական կամօք պատուեալ. Շ. վիպ.: *Իշխանականաւն հակամիտեցին յո՛ր եւ կամեցան. Լմբ. ժղ.: *Նորա իշխանական եւ կամաւոր մահուանն. Նանայ.: ԻՇԽԱՆԱԿԱՆ. ἑξουσιάζων, ἁρχηγός, ἁρχικός, τὸ ἁρχικόν princeps, praepositus, principalis. Իշխօղ. իշխան. գլխաւոր. *Լուսաւորն մեծ իշխանական տուընջեան, եւ լուսաւորն փոքր՝ իշխանական գիշերոյ. Եփր. ծն.: *Զարեգակն արար իշխանական տուընջեան: Զլուսին եւ զաստեղս արար իշխանական գիշերոյʼʼ. յն. յիշխանութիւն. Սղ. ՟Ճ՟Լ՟Բ. 8. 9: *Որ արարեր զերկուս լուսաւորս. զմին իշխանական տուընջեան ... իսկ գնացք իշխանականին գիշերոյ եւայլն. Ագաթ.: *Նախ առաջին ʼի գազանաց՝ իշխանականն՝ առիւծ. Ոսկիփոր.: *Ուսաք՝ եթէ իշխանական է իմաստասիրութիւն. Սահմ. ՟Ի՟Ա: *Ջերմութեանն ամենայնի ընթացելոյ ʼի սիրտն յիշխանականն կոյս. Նիւս. բն.: *Իշխանականք, եւ ոչ իշխեցեալք: Պսակեալն, եւ իշխանականք իւր. Նար. ՟Լ՟Գ. ՟Լ՟Ը: *Իշխանականն ապականեալ էր ... իսկ որ ընդ իշխանութեամբ էին. տակաւին առողջ էին մտօք. Ոսկ. յհ. ՟Բ. 3: *Միտքս իշխանական հոգւոյ եւ մարմնոյ. Առ որս. ՟Թ. եւ Մաշկ. (որ հայի եւ ʼի յաջորդ նշ): ա.գ. ԻՇԽԱՆԱԿԱՆ. ա.գ. ἠγεμονικός, τὸ ἠγεμονικόν directivus, princeps animi pars, mens, intellectus, ut director. Առաջնորդականնն. միտք. *Դատաւոր զմարդկային զիշխանական զմիտսն ասէ կամի, ներգործէ. Կիւրղ. ղկ.: *Զիշխանական միտս նոցա լուսաւորել. Սարգ. ՟ա. պ. ՟Թ: *Զանհասանելին իշխանականս իմացման. Նար. կուս.: *Ոմանք ոչ որոշեցին ʼի հոգւոյ զմիտսն, այլ՝ նորին ինքեան իշխանական գոլ զիմացականնհամարին: Այսպէս սահմանեն զզգայութիւնն, հոգի իմանալի յիշխանականէն ʼի գործարանս կոյս կարգեալ. Նիւս. բն.: *Պայծառանայ իշխանականին առաջնորդութիւն առ ʼի յընտրութիւն ճշմարտութեանն. Խոսր.: *Եւ ոչ իշխանականս ʼի մեզ ամբոխիցի չար եւ մոլար օրինակօք: Պայծառացուցանէ զմեր իշխանականս. եւ այն՝ զմաքրեալն: Զիշխանականիս պայծառութիւն, որ ուղղէ մեզ ըստ աստուծոյ զգնացսն. Ածաբ. առ որս. ՟Ա. եւ Ածաբ. ծն. եւ Ածաբ. մկրտ.:
հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.