ԻՇԽԵՄ

(եցի.) NBH 1-0866 Chronological Sequence: Early classical, 6c, 8c, 10c, 13c չ. եւ ն. ἅρχω impero, principatum ero ἑξουσιάζω potestatem habeo. Իշխան լինել, եւ ունել եւ վարել զիշխանութիւն. տիրել՝ իրօք կամ նմանութեամբ. ... *Իշխեցէ՛ք ձկանց ծովու, եւ թռչնոց երկրից, եւ ամենայն անասնոց, եւ ամենայն երկրի: Իշխել տուրընջեան եւ գիշերոյ: Ահաւադիկ է այրն՝ զորմէ ասացի քեզ, եթէ նա իշխեսցէ ժողովրդեան իմում: Ոչ իշխեցից ես ձեզ, եւ ոչ իշխեսցէ ձեզ որդի իմ, այլ տէր իշխեն նոցա. եւայլն: կամ *Իշխելոց իցէ ամենայն վաստակոցն իմոց զոր վաստակեցի: Եւ որ իշխենն նոցա բարերարք կոչին: Կին՝ մարմնոյ իւրում ոչ իշխէ, այլ այրն. նոյնպէս եւ այրն իւրում մարմնոյ ոչ իշխէ, այլ կինն. եւայլն: *Յաղջկանէ միոջէ իշխելոյ կողմանցն այնոցիկ. Խոր. ՟Բ. 16: *իշխեցին ամբոխից եւ տիրեցին ժողովրդոց: Չիք իմ թագաւոր առ իշխել շնչոյս բաց ʼի քէն քրիստոս. Նար.: *ոմանք իշխեն եւ իշխին, որպէս բարկութիւն. քանզի բարկութիւն իշխի ʼի բնէ, եւ իշխէ ցանկութեան. Սահմ. ՟Ժ. *Քանզի կոչիմ իշխան հայոց, բայց ես իշխիմ յախտից իմոց. Հեթում ոտ.: գ. ԻՇԽԵԼ. գ. τολμάω audeo, praesumo δύναμαι possum, valeo Համարձակիլ. վստահիլ. ձեռներեց լինել. յանդգնիլ. ժպրհիլ. եւ Կարել. զօրել. բաւել. նետւիլ, կրնալ. ... *Ու՞ր է որ իշխեաց առնել զիրսս զայս. Եսթ. ՟Է. 5: *Իշխեցին ծառայքն ʼի վերայ մեր ʼի պատերազմ. Յուդթ. ՟Ժ՟Դ. 8: *Իշխէր ʼի ներքս արկանել. ՟Բ. Մակ. ՟Դ. 2: *Ոչ իշխէր ոչ հարցնել, կամ ոչ ոք իշխէր հարցնել: Ոչ ոք իշխէր հայել: Ոչ իշխեմ խօսել ինչ: Իշխէ. ոք ʼի ձէնջ. եւայլն: Կամ իշխեն ըստ կամս իւրեանց երթալ ուրեք, եւ կամ գործել, եւ ոչ իշխեն անցնել զհրամանաւ թագաւորի. ՟Ա. Եզր. ՟Դ. 11: (յն. ո՛չ կարեն, եւ կամ այլազգ:) *Տէրն մահու եւ կենաց եւ՛ կարճել իշխէ զհրամանն իւր, եւ երկայնել. Եզնիկ.: *Կինն իշխէ մեկնելʼʼ. աստուծոյ կարօղ է. Կանոն.: ԻՇԽԵՑԵԱԼ, ցելոյ. որ է ընդ իշխանութեամբ. հպատակ. ... *Ազատք ʼի լծոյ, իշխանականք, եւ ոչ իշխեցեալք. Նար. ՟Լ՟Գ: *Հրաման տայ ... գործաւորաց յասորեստանեաց. եւ յայլոց իշխեցելոց. Խոր. ՟Ա. 15: *Ամենայն իշխանօք եւ իշխեցելովք. Պիտ.: *Այսոքիկ զիշխանաց եւ զիշխելոց նշանակեն. Վահր. յայտն.: *Իշխանաց յոգտութիւն իշխեցելոց (խորհել). Փիլ. ՟ժ. բան.: