ՀՄՏՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 2 0105 Chronological Sequence: 6c, 7c, 8c, 11c գ. ՀՄՏՈՒԹԻՒՆ ἑμπειρία peritia, experientia. որ եւ ՆԵՐՀՄՏՈՒԹԻՒՆ. Հմուտն գոլ. հասու եւ փորձ լինելն. տեղեկութիւն. գիտութիւն. խելամտութիւն. եւ՝ Ճարտարութիւն. վարժութիւն. *Քերականութիւն է… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԱՍՏՈՒԱԾԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0332 Chronological Sequence: 8c գ. θεοσοφία divina sapientia Աստուածեղէն իմաստութիւն. կամ խելամտութիւն աստուածայինիմաստութեան. *Ասացելոցն (այսինքն սուրբ գրոց) աստուածիմաստութեան եղիցի նմա փոյթ. Դիոն. ածայ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԴԱՐՁՈՒԱԾ — (ոյ, ոց.) NBH 1 0605 Chronological Sequence: Early classical, 5c, 7c, 9c, 10c, 12c գ. ἁποστροφή conversio, aversio, reversio Դարձ. շրջումն. խոտորումն, ի բաց դարձումն. կամ Հատուցումն. զի յայլ եւ այլ միտս մեկնի ասելն. *Դարձուցից զդարձուածս նոցա:… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԶԳԱՅՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0725 Chronological Sequence: Unknown date, 5c, 6c, 7c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c գ. (իբր վերացեալ) αἵσθησις, αἵσθημα sensio, sensus, cognitio, intelligentia. Զգացումն, ըմբռնումն, ճանաչումն, տեղեկութիւն. *Տեսութիւնն միայն ունի զերկիւղն, այլ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԶԳԱՑՈՒՄՆ — (ցման.) NBH 1 0726 Chronological Sequence: Unknown date, 13c գ. αἵσθησις sensio Զգալն, խելամտութիւն. խելքը հասնիլը՝ բացուիլը. *Վաղվաղակի ընդ ահեկին եւ աջոյ զգացումն՝ Աստուածային պարապէր ուսմանց. Սկեւռ. լմբ. Եւ μήνυμα, μήνυσις indictio, indicium,… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0850 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 12c, 13c գ. σοφία sapientia. Բարձրագոյն իմաստ եւ գիտութիւն. ծանօթութիւն աստուածային եւ մարդկային իրաց. գերագոյն հմտութիւն. եւ լայնաբար՝ Ուսումն իմաստասիրութեան կամ… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԻՆՔՆԱՏԵՍՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0861 Chronological Sequence: 12c գ. Ինքնին տեսանելն՝ մանաւանդ մտօք. խելամտութիւն. եւ Տեսութիւն կամ ճանաչումն անձին իւրոյ. քննութիւն խղճի մտաց. (ռմկ. ինքնաճանաչութիւն ). *Որ զայս կրեն, դիւրաւ եկեսցեն ինքնատեսութեամբ ʼի գիտութիւն մեղաց… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԽՐԱՏՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 0993 Chronological Sequence: 8c գ. Իմա՛ կամ ընթերցի՛ր խելամտութիւն. որ եւ Հանճար. Դիոն. եկեղ … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ԾԱՆՕԹՈՒԹԻՒՆ — ( ) NBH 1 1010 Chronological Sequence: 5c, 6c, 7c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c, 14c գ. οἱκιότης familiaritas. Ծանօթն գոլ իրերաց. ընտանութիւն. բարեկամութիւն. ճանչւորութիւն. ... *մի՛ լիցի հայոց ընդ յունաց ծանօթութիւն, եւ հաղորդութիւն սիրոյ. Խոր. ՟Գ. 36 … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
ՀԱՆՃԱՐ — (ոյ, ոց, կամ ի, ից.) NBH 2 0045 Chronological Sequence: Unknown date, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c, 14c գ. σύνθεσις, φρόνησις, ἑπιστήμη , αἵσθησις, ψῆφος intelligentia, vel sapientia, scientia νοῦς mens. (Ըստ Լմբ. առակ. ՟Ա. 7. եւ ՟Ը. 14. *Ստուգաբանի՝… … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
