ԲԱՐՁՐ

(բարձու, ʼի բարձուէ, ձամբ, կամ ձու. բարձունք, ձանց, ձամբք.) NBH 1-462 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c ա. ὐψηλός altus, elatus, excelsus, sublimis Ի վեր բարձեալ, ամբարձեալ, վերացեալ. վերին. վերագոյն. բարձր .... ʼի բարդութիւնս լինի բերձ. որպէս պ. պէր, պիւրզ, պէրզէտէ. *Հանէ զնոսա ʼի լեառն մի բարձր: Ել ʼի վերայ լերինդ բարձու: Լերինք բարձունք: Ծածկէր զամենայն լերինս բարձունս: Ի վերայ ամենայն բլրոցն բարձանց: Յամենայն բլուրս բարձունս: Երկինք բարձունք կամ բարձր, եւ երկիր խորին կամ խոր: Բարձր են երկինք, խոր են դժոխք: Նշմարեա՛ զամպս, ո՛րչափ բարձր են ʼի քէն: Ի վերայ տանց բարձանց: Դրունք նորա բարձունք: Պարիսպք նորա մեծ եւ բարձր: Առ կաղնեաւն բարձու: Գնա՛ դու յերկիր բարձր: Սեղան զոհից բարձր. եւ այլն: *Ի վերայ աթոռոյ բարձու. Յհ. իմ.: *Ի բարձրն դիտանոց. Նար.: *Բարձր աստիճան. Յհ. կթ.: *Ձիթենի բարձր: Բեմբ՝ բարձր յերկրէ մինչեւ յերկինս. Փարպ.: *Իբր ʼի գագաթանէ յոյժ բարձուէ եւ ծայրագունէ անկցին ʼի խորխորատ. Սարկ. քհ.: *Ուսովք չափ ʼի վեր բա՛րձր էր քան զամենայն երկիրն. ՟Ա. Թագ. ՟Թ. 2: *Զայր խոժոռագեղ, եւ բարձր. Խոր.: ԲԱՐՁՐ. որպէս Պերճ. պչ. պէրծ. Գերագոյն, վեհ, վսեմ, պանծալի, յաղթօղ, հզօր, երեւելի, մեծանուն, շքեղ, պատուական. եւս եւ Ամբարտաւան. *Բարձր քան զամենայն թագաւորս երկրի: Բա՛րձր է ʼի վերայ ամենայն ազգաց տէր: Բա՛րձր է տէր, զխոնարհս տեսանէ, եւ զբարձունս ʼի հեռաստանէ ճանաչէ: Աչք տեառն բարձունք են: Որ առաջի մարդկան բա՛րձր է, պիղծ է առաջի Աստուծոյ: Հզօր ձեռամբ, եւ բարձր բազկաւ: Զձեռն հզօր, եւ զբազուկ բարձր: Զտունս զայս զբարձր. (այսինքն շքեղ): Գնացին ʼի բարձր պարանոց (այսինքն ամբարտաւանութեամբ): *Անկցին բարձունքն սրովʼʼ. այսինքն ամբարտաւանքն. Ես. ՟Ժ. 34: *Շրթունք արդարոց ճանաչեն զբարձունսʼʼ. այսինքն զբարձր իրս, կամ զխորինս. Առակ.: *Որ ʼի բարձրութիւնս երկնից՝ բարձր բանիւք բարեբանիս. Շար. *Բարձրն եսայիաս վասն Երուսաղեմի մարգարէանայր. Լաստ.: *Բարձր նշանացն: Դնէ սեղան բարձր, եւ լի ամենայն բարութեամբ. Վրք. հց. ՟Բ: *(Աղքատք հոգւով՝ են) բարեբանեալք յամենեցունց, եւ առ Աստուծոյ բարձունք. Իգն.: ԲԱՐՁՐ՝ ասի զձայնէ, որպէս Մեծաձայն, քաջահնչօղ, սաստիկ, մեծագոչ. ամո՛ւր, պինտ. ... *Ի ձայն բարձր աղաղակէր: Կոչել բարձր քարոզութեամբ. եւ այլն: *Բարձր բարբառով. Եղիշ.: *Բարձր ձայնիւ: Բարձր աղաղակաւ. Նար. ՟Լ՟Թ. ՟Լ՟Է: *Ձայնիւ բարձու. Ճ. ՟Ա.: մ. Կամ մ. *Զարթուցեալ ձայնէր բարձր. Ճ. ՟Ա.: *Բարձր որոտալով ʼի վերայ համատոհմիցնʼʼ. այսինքն խրոխտալով, յոխորտալով. Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Թ: գ. ԲԱՐՁՐ. գ. ԲԱՐՁՈՒՆՔ. ὐψηλόν, τὰ ὐψηλά, τὸ ὔψος, τὰ ὔψη altum, alta; excelsum, -sa; altitudo, celsitudo, fastigium, cacumen, vertex որպէս Բարձր տեղի, կամ բարձրութիւն. բարձր տեղ, ... *Կամէր ելանել ʼի վեր, եւ զանձն ʼի բարձուէ ընդ պարիսպն հոսել. ՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Դ. 43: *Բարձր ʼի վերայ բարձու պահէ, եւ բարձունք ʼի վերայ նոցա. Ժող. ՟Ե. 7: *Հաստատեցեր զոտս իմ ... եւ ʼի վերայ բարձանց կացուցեր զիս. Սղ. ՟Ժ՟Է. 34: *Ձագք արծուեաց ʼի բարձունս թռչին. Յոբ. ՟Ե. 7: *Կախեցին զնա զբարձուէն կուսէ ... եւ փաղփաղէր մարմին ʼի բարձուէն. Բուզ.: *Զբարձունս բարձամբքն կառավարէ. Լմբ. ժղ.: ԲԱՐՁՈՒՆՔ. որպէս Բարձրութիւն երկնից. երկինք երկնից. *Սքանչելի ես դու տէր ʼի բարձունս: Եկեսցէ ʼի վերայ ձեր հոգի ʼի բարձանց: Սուրբ է տէր Աստուած մեր՝ որ բնակեալն է ʼի բարձունս: Ել ʼի բարձունս: Այց արասցէ մեզ արեգակն ʼի բարձանց: Զգենուցուք զօրութիւն ʼի բարձանց: Փառք ʼի բարձունս Աստուծոյ. եւ այլն: *Ի բարձունս կամ ʼի բարձանցն երկնից: Օրհնեալ ʼի բարձունս: Թագաւոր բարձանց: Ի բարձունս կողկողիլ, կամ տարածանիլ: Գանձ բարձանց: Թռչունք բարձանց, եւ այլն. Նար.: ստէպ: *Ժողովելով հարկաւ յառաւօտէն մինչեւ ʼի բարձունս հասանելոյն արեգական. Պղատ. օրին. ՟Ժ՟Բ: ԲԱՐՁՈՒՆՔ ԵՐԿՐԻ. որպէս Բլուրք, լերինք, գագաթունք լերանց, ծառք, եւ այլն. *Սուգ առին բարձունք երկրի: Իջուցեր զբնակիչս բարձանց: Ելանէ ʼի վերայ բարձանց երկրի: Լիբանան բարձամբք իւրով կործանեսցի: Յովնաթան ʼի վերայ բարձանց քոց վիրաւոր. եւ այլն: ԲԱՐՁՈՒՆՔ. որպէս Բարձր սեղանք զոհից, կամ բագինք հրէականք ʼի բլուրս եւ ʼի լերինս՝ նուիրականք Աստուծոյ, այլ պէսպէս խտրանօք խառն. որ կոչի եւ ԲԱՐՁՐԱՒԱՆԴԱԿ. եւ ԲԱՄԱ. ըստ եբր. պամա. որ եւ յն. վի՛մա, եւ հյ. Բեմ. *Արկանէին խուկս ʼի վերայ բարձանց ... Բայց ʼի բարձունս եւ նա զոհէր, եւ արկանէր խունկս: Եւ արար տունս ʼի վերայ բարձանց ... եւ կացոյց քուրմս բարձանցն զոր արար: Շինեցին նոքա իւրեանց բարձունս, եւ անտառս ʼի վերայ ամենայն բլրոյ բարձու: Սակայն զբարձունսն ոչ եբարձ. եւ այլն: *Մոռացումն առնէ այսակիր բարձանցն կռամոլութեան. Նար. ՟Հ՟Դ: ԲԱՐՁՐ ԱՌՆԵԼ. ὐψόω, ἁνυψόω exalto որպէս Բարձրացուցանել. վերացուցանել. համբառնալ. ʼի վեր առնուլ. *Ո բարձր արարեր զիս ʼի դրանց ʼի մահուանէ: Բարձր առնէ զտառապեալս յաղբեւաց: *Յայնցանէ որ յարուցեալ էին ʼի վերայ իմ, բարձր արարեր զիս: Ի վիմէ բարձր արարեր զիս: Բարձր առնել զգլուխ ʼի վերայ թշնամեաց. եւ այլն: ԲԱՐՁՐ ԱՌՆԵԼ. որպէս Օրհնել, փառաւորել. փառաբանել. ... *Բարձր առնեմ զքեզ տէր: Բարձր արասցուք զանուն նորա ʼի միասին: Օրհնեցէ՛ք եւ բարձր արարէք զնա յաւիտեան. եւ այլն: ԲԱՐՁՐ ԼԻՆԵԼ. Բարձրանալ. եւ Փառաւորիլ. *Բա՛րձր եղիցի Աստուած փրկութեան իմոյ: Բա՛րձր լեր տէր ʼի զօրութեան քում: Բա՛րձր եղէց ʼի հեթանոսս, եւ բարձրձացայց ʼի վերայ երկրի. եւ այլն: ԲԱՐՁՐ ʼԻ ԳԼՈՒԽ. (01-0466) Տե՛ս ʼի բառն ԲԱՐՁՐԱԳԼՈՒԽ. *Աղքատքն եղիցին քեզ գահերէցք, եւ նոքօք բարձր ʼի գլուխ լերʼʼ. այսինքն պանծասջիր. Մանդ. ՟Զ: մ. ԲԱՐՁՐ ʼԻ ՁԱՅՆ. (01-0466) մ. այսինքն Ի ձայն բարձր, բարձրաձայն, ձայնիւ մեծաւ. *Մեծաւ զօրութեամբ բարձր ʼի ձայն աղաղակէ. Վեցօր. ՟Գ. յն. մեծաձայնապէս. μεγαλοφώνως