ԱՐԿԱՆԵՄ

ԱՐԿԱՆԵՄ
(արկի, արկն.) NBH 1-0362 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 9c, 10c, 11c, 12c, 13c ն. βάλλω, ἑμβάλλω, ἑπιβάλλω, προβάλλω եւն. jacio, injicio, projicio, mitto եւն. Ձգել, ընկենուլ. եւ Դնել. նետել. ... *Արկանել նետս, քարիս, կամ վիճակ, զուռկան ʼի ծով, արս ʼի հնոց կամ ʼի հուր, ʼի բանտ, ʼի գութ. հող զգլխով. մարգարիտս առաջի խողաց. գինի ʼի տիկս. ջուր ʼի կոնք. շանց զհաց. պղինձ ʼի գանձանակն. զարծաթ ʼի սեղանաւորս: Ա՛րկ զքեզ աստի ʼի վայր: Արկանել մանգաղ ʼի հունձս. զգործիս յորս. բան ʼի բերան. վարապան ʼի զցռուկս: Յամենայն տեղիս արկից լռութիւն, եւ այլն: *որք ուլունս արկանեն վասն կրից կամ այլ ինչ հմայութեանց բարբանջանաց. Կանոն. իբր ռմկ. զար նետել: Կամ Ձգել ʼի վերայ. եւ Մխել. զորօրինակ. *Արկանել զձեռն ʼի վերայ նեղչաց: Ձեռն մի՛ արկանէք ʼի նա: Ձեռն էարկ նա ʼի հրեայսն: Արկին ʼի նա ձեռս: Արկանել զաջա զգլխով: հանդերձ կամ ձորձ զնովաւ, կամ զքեւ: Արկին ʼի նոսա խունկ: Յոր արկանիցեն զձեռս: Մի՛ հարկանիցես զծառատունկ նորա՝ արկանելով ʼի նմա երկաթ: Արկից ʼի վերայ նոցա զվարմ իմ: Արկանել կապերտ ʼի վերայ ձորձոյ. կամ նուարտան ʼի վերայ նորա, եւ ա այլն: ԱՐԿԱՆԵՄ. Մուծանել, կամ տանել ʼի ներքս. եւ Յեռուլ. ագուցանել. պատել. խօթել ... *Ա՛րկ զձեռն քո ʼի ծոց քո. եւ արկ զձեռն իւր ʼի ծոց իւր: Արկցե՛ս զլծակսն ընդ օղսն. եւ այլն: Արկ զմատունս իւր ընդ ականջս նորա: Դիջի՛ք զբանս զայս ʼի ձեռս ձեր: Արկանէ գրգռութիւն ʼի մէջ եղբարց: Արկ մանեակ ոսկի ʼի պարանոց նորա: Արկեր զինեւ զմեղս մանկութեան: Արկեր զնովաւ սպառազինութիւն: Արկցէ զնովա ցաւս իւր, եւ այլն: *Ի յանձնիշխան մերոց կամաց արկաւ ʼի բնուիւնս. Շ. ամենայն չար.: *Անձամբ զանձինս այլում ʼի ծառայութիւն արկանէիք. եղիշ. ՟Գ: *Ո՞վ էարկ զքեզ ի բանտդ յայդ եւ յերկաթսդ. Վրք. հց. ՟Դ: ԱՐԿԱՆԵՄ. παρατίθημι appono եւն. Առաջի առնել. առաջի դնել. *Արկէ՛ք հաց. եւ արկին նմա միայնոյ, եւ նոցա իւրաքանչիւր ումեք: Ա՛յլ առակ արկ առ նոսա: Մանրեաց զնկանակսն, եւ ետ ցաշակաերտսն, զի արկչեն նոցա ... արկին առաջի ժողովրդեանն: Արկից ձեզ առասպել ... ա՛րկ մեզ զառապելն քո. եւ այլն: *Արկին եւ կղերքն ամենայն ձեռնագիր աղաչանաց. Բուզ. ՟Դ 8: *Ընդէ՞ր արկանես զայդպիսի բան. Սեբեր. ՟Թ: *Խոստովանութեամբ զձեզ յարհամարհութիւն արկէ՛ք. Կլիմաք.: ԱՐԿԱՆԵՄ. Տարածանել. սփռել. ... *Արկին անկողինս սաւուղայ ʼի տանիսն: Առ քուրձ, եւ արկ ʼի վերայ նոցա ʼի վնմին: Արկից զցանց իմ զնովաւ: Արկանիցէ ʼի վերայ մեր չարիս: Ո՞վ արկի ʼի վերայ դորա զլար: Արկ նմա բազմական ʼի գետնի զակումբն մաշկեայ. եւ այլն: ԱՐԿԱՆԵՄ. Հեղուլ. լնուլ. ἑπιχέω infundo եւն. լեցնել ... *Արկ իւղ ʼի գլուխ նորա: Արկ մովսէս յիւղոյն օծութեան ʼի գլուխն ահարոնի: Որ արկանէր ջուր ձեռաց եղիայի: Եւ նա արկանէր, մինչեւ լցան ամանքն: Բաժակ լի անապակ արկեալ. եւ այլն: Որպէս եւ Ծն. ՟Լ՟Թ 21. *Եւ էր տէրն ընդ Յովսեփայ, եւ արկ զնովաւ ողորմութիւն, եւ ետ նմա շնորհս առաջի բանտապետինʼʼ: *Ընդ այլոյ լսելիս արկանիցեմ (զբանն). Սեբեր. ՟Է: ԱՐԿԱՆԵՄ. Զգենուլ, եւ զգեցուցանել. *Զթագ առնուլ, եւ ծիրանիս արկանել: Ա՛րկ ղձորձս քո: Արկցես զհանդերձս քո զքեւ. եւ այլն: *Զվարդագոյն իմոյ հարսնութեանս արկի զղարդ. Խոր. հռիփս.: *Մեղաց պատմուճան քեզ արկեր. Նար. ՟Խ՟Զ: կամ *Արկին զնովաւ քղամիդ կարմիր: Արկի զքեւ սնդուս: Արկցեն որպէս կրկնոց ղամօթ իւրեանց զիւրեամբք: Առեր զհանդերձն գեղեցիկ, եւ արկեր զնոքօք. եւ այլն: *Արկողդ զլոյս որպէս զօթոց. Շար.: ԱՐԿԱՆԵՄ. Ի բաց բառնալ. հանել, կապտել, զրկել. *Ոչ արկցէ զաչս իւր յարդարոյ: Նոքա արկին զնա ʼի կուսութենէ. Եզեկ. ՟Ի՟Գ 8: *Անդ արկան ʼի կուսութենէ իւրեանց. անդ. 3: *Յընչի՛ց կամիցի արկանել: Զադամ յայնպիսի փառաց փութայր արկանել. Ոսկ. մ. ՟Ա 24: եւ Ոսկ. յհ. ՟Ա 8: *Եթէ զսերմն աղացեալ ջրով ըմպիցէ ոք, ʼի ցանկութենէ արկանէ. Եզնիկ.: Իսկ Ի ԿԵՆԱՑ կամ ՅԱՐԵՒԷ ԱՐԿԱՆԵԼ, տե՛ս ʼի բառն ԿԵԱՆՔ եւ ԱՐԵՒ: ԱՐԿԱՆԵՄ. Վերագրել, ընծայել զվնաս. մեզ ʼի վերայ դնել. վրան ձգել, մուր քսել. *Տկարութիւն արկանէ զաստուծով. Եզնիկ.: *Զամենայն վնասուն պատճաառս արկանէր զկապելովքն: Զամենայն վնասս իրացն զհարբն իւրով արկանէր. Եղիշ. ՟Բ. ՟Ը: *Որ ինչ սատանայի ճահ է, զայն զաստուծով կամին արկանել. Ոսկ. եփես.: ԱՐԿԱՆԵՄ. Առնել. կազմել. կարգել. հաստատել. դնել. *Եկա՛յք արկցո՛ւք աղիւս: Շուրջ զնոքօք արկին պատնէշ: Ի վերայ երուսաղէմի արկանել պատնէշ: Արկանել խից ʼի վերայ դրանցն նորա: Որչափ ինչ արկանիցես նմա տոկոսիս. եւ այլն: *Արասցուք դանակ, կամ արկցուք արօր. Վեցօր. ՟Թ: *Սրկ զաթոռ նորա ʼի վերոյքան զբազումս: Խնոյր արկանէր զամենայն զուր բացեալ զբերանս. Բուզ. ՟Գ 10. ՟Դ 7: *Կամուրջ արկեալ ʼի վերայ յորձանաց գետոյ. Շ. բարձր.: *Սկսաւ սէր արկանել ընդ նոսա. Եղիշ. ՟Ը: *Զարկեալ սահմանն Աստուած, որպէս կամիմք, շրջեմք ʼի բարի եւ ʼի չար. Յճխ. ՟Է: *Զի մի՛ կամայական սահմանս արկանիցեն անձանց. Ագաթ.: *Զօրինաւոր արկեալ զարքունեացն առնուլ զսակ: Պիտ. *Առ սէր փոխարինին, զոր էարկ առ ազգս մարդկան. Եղիշ. ՟Ը: *Արկ զմիտս իւր տիկին տեառն Յովսեփու եւ աւն եդ նմա: Արկ ʼի վերայ նորա երեք հարիւր քանքար (հարկ). Եփր. ծն. եւ Եփր. թագ.: ԱՆԿԱՆԵՄ. Ի վերայ բերել, դնել. *անհնարին գանս էարկ զմարմնով կուսին. Ճ. ՟Ա.: *Արկեալ ջուր զերեսօք նորա՝ կանգնեաց զնա.. Վրք. հց. Այլ այսոքիկ եւ որ նման սոցին՝ վերածին առ մի ʼի նախանշանակեալ նշանակութեանց: Սոյնպէս եւ այլ բազմապատիկ ոճք գտանին պէսպէս առմամբք. զոր օրինակ. *Արկանել զանձն յաշխատութիւն հոգեւոր: Ի՛արց եւ ʼի փորձ արկանել: Ի բանս հրապուրանաց արկին զբազումս: Ի քարշ արկեալ ընդ վայրս զբանն ածէ: Յեղծումն արկեալ. Փարպ.: Յհ. կթ.: Նար.: ՟Ա. Մակ. ՟Ա 12: Եզնիկ.: Սահմ. ՟Ա: *Մի՛ ոք արկցէ աշխատութիւն մտաց. Վեցօր. ՟Ա: ՁԱՅՆ ԱՐԿԱՆԵԼ, կամ ԳՈՅԺ, ԽԱՂ, ՈՒՆԿՆ, ԽՈՒՆԿ, ՃԱՌ, կամ ԱՌԱՋԻ ԱՐԿԱՆԵԼ, ՅՈՒՇ կամ ՅԵՐԳ, ԻՎԱՅՐ, Ի ԿԵՐ, Ի ԳՈՐԾ ԱՐԿԱՆԵԼ եւ այլն. Տե՛ս ʼի յարակից անուանս. ՁԱՅՆ, ԳՈՅԺ. եւ այլն: ՅԻՆՔՆ կամ ՅԻՆՔԵԱՆՍ, ՅԻՒՐԵԱՆՍ ԱՐԿԱՆԵԼ, է Յանկուցանել. յինքն ձգել. իրեն քաշել. ... *Բազում նենգութեամբ զանմեղ մարդիկ հրապուրէր եւ յինքն արկանէր: Զոմանս ոմանս յինքեանս արկին: Արկ յինքն եւ զսեպուհս ոմանս. Եղիշ. ՟Գ: Իսկ ՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Ա 48. *Արկին յիւրեանս զթագաւորն, եւ ապրեցուցին զնաʼʼ. իմա՛ կորզել, յափշտակել: ՁԵՌՆ ԱՐԿԱՆԵԼ. Իբր ռմկ. ձեռք դպցնել, վնասել. տե՛ս ʼի վեր ըստ ՟Ա նշ: Եւ եւս՝ որպէս բուռն արկանել. ձեռք զարնել. *Բազում զօրութեամբ ձեռն արկ զպատմուճանաւ իմով. Յոբ. լ. 18 եւ եւս ՟Ը 15: *Իբրեւ զձեռսն ʼի զփսիսն արկեալ լինէր ամիրապետն. Յհ. կթ.: *Երեւեցան զօձիս արկեալ, զճակատ հարեալ. Ագաթ.: *Ձեռին զօձեօք արկանէին, եւ այլն: ԱՐԿԱՆԵԼ ʼԻ ՄԻՏՍ. Դնել ʼի մտի. ղմտաւ ածել. *Էարկ ʼի միտս սպանանել զմեծ քահանայապետն Աստուծոյ զներսէս. Բուզ. ՟Ե 24: ՇՆՈՐՀՍ ԱՐԿԱՆԵԼ. իբր Շնորհս մատուցանել. շնորհ ունել. *Զի մի՛ շնորհս արկանիցէ նմա ղաբան սակս աներանալ ղաբանայ վասն նորա. Եփր. ծն.: ԱՐԿԱՆԵԼ ԶԱԿՆ կամ ԶԱՉՍ ՅՈՒՄԵՔԷ. Զաչս ʼի բաց դարձուցանել. անտես առնել. *Ոյք ʼի խոնարհ արկանեն զաչս իւրեանց յեղբարց իւրեանց, յատեան դատաստանի մտանէ տէր մեր եւ լինի ամբաստան զնոցանէ, որպէս թէ ʼի նմանէ արկին ʼի վայր զաչս իւրեանց. Եփր. աւետար.: Տե՛ս եւ ʼի բառդ Ակն: ԸՆԴ ՄԻՄԵԱՆՍ ԱՐԿԱՆԵԼ. ռմկ. իրարու ձգել. իբր Կրթել ʼի թշնամութիւն. *Բանսարկութեամբ զնախարարսն էարկ ընդ մնմեանս. Եղիշ. ՟Բ: ԸՆԴ ԻՒԻՔ ԱՐԿԱՆԵԼ. Ներքոյ արկանել. տակը ձգել. *Արկին զինքեանս ընդ վիմաւ. Յոբ. ՟Ի՟Դ 8: *Ընդ սահմանաւ եւ կամ ընդ ստորագրութեամբ արկանեմք. Ընդ թուով արկանել. Սահմ. ՟Ա ՟Ժ՟Ը: *Ընդ մահուն արկանել թունիւք. Խոր. հռիփս.:

հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Полезное


Смотреть что такое "ԱՐԿԱՆԵՄ" в других словарях:

  • ԳԼԽԱՒՈՐԵՄ — (եցի.) NBH 1 0560 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 10c ն. κεφαλαιόω, ἑπικεφαλαιόω summatim attingo, in summam redigo, perficio Ի գլուխ հանել. բովանդակել. կատարել. եւ Ի կարճոյ քաղելով աւարտել. վերածել ʼի մի.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԴԱՐՁԵԱԼ — ( ) NBH 1 0605 Chronological Sequence: Early classical, 8c, 10c մ. πάλιν iterum, rursus, denuo, praeterea Դառնալով, դարձ առնելով. այսինքն Վերստին. անդրէն. միւսանգամ. երկրորդ անգամ. երկրորդ. եւ եւս. կրկին. եւ միւս եւս նորանց, մէյմալ ... *Եւ… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԹԱԽԱՆՁ — (ի, ից.) NBH 1 0791 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 7c, 10c, 13c գ. գրի եւ ԹԱԽԱՆԾ, ԹԱՂԱՆՁ. Ժտութիւն. նեղելն զոք աղաչանօք մինչ ʼի ձանձրոյթ. ... *Շնորհէր նմա ʼի թախանձսն յանուանէ զասորիս եւ զփիւնիկէ, զսամարիա եւ զհրէաստան.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ԽԵՂԴ — (ի, ից.) NBH 1 0939 Chronological Sequence: Early classical, 6c, 10c, 12c գ. βρόχος, ἁγχόνη laqueus. որ եւ ԽԵՂԴԱՆ. Պարան խեղդելոյ. եւ Խեղդումն. ... *Խեղդիւք շրթանց իւրոց վարանեաց զնա: Առնուցուս խեղդ ընդ անձն քո: ո եթէ խեղդ ինչ արկանեմ ձեզ. Առակ.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՁԵՌՆԱՐԿԵՄ — (եցի.) NBH 2 0153 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 10c, 11c չ. ἑπιχειρέω manum admoveo, aggredior ἑγχείρω tento. Ձեռն ʼի գործ արկանել. բուռն հարկանել. ձեռնամուխ եւ ձեռներէց լինել. իշխել առնել. Տե՛ս եւ ʼի վեր անդր՝… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՄԵՌԵԼԱԿԱՆ — (ի, աց.) NBH 2 0251 Chronological Sequence: Unknown date, 10c, 13c ա. Որ ինչ է իբրեւ զմեռեալ, կամ զմեռելոտի. եւ Սեպհական մեռելոյ. *Մեռելական խմոր, եւ հերձուած քացախութեան չարութեանն. Երզն. լուս.: *Զմեռելական աւուրս իմ ոչ արկանեմ ʼի թիւ կենաց իմոց …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՈՒՇ — (ոյ, ով, ովք. եւ ի, իւ.) NBH 2 0552 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 10c, 11c, 12c, 14c գ. μνήμη memoria. պ. հուշ. ուս. Արմատ Յիշելոյ. Յիշողականն. յիշողութիւն, եւ Ուշադրութիւն. մտադրութիւն. դիտողութիւն.… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՊԱՇՏՕՆ — (տաման, տամունք, մանց. Գտանի եւ՝ պաշտօնս, զպաշտօնս. որ եւ ՊԱՇՏՈՒՄՆ, տման.) NBH 2 0598 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 10c, 12c, 13c գ. ՊԱՇՏՕՆ որ եւ ՊԱՇՏՈՒՄՆ. λατρεία, σεβασμός, θρησκεία cultus religiosus, veneratio,… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՊԱՏԿԱՆԴԱՐԱՆ — ( ) NBH 2 0611 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 10c, 12c, 13c գ. βελοθήκη (նետադարան կամ փքնադարան), φαρέτρα pharetra. որ եւ ՊԱՏԿԱՆ ԴԱՐԱՆ. (որպէս թէ յարմար դրարան.) սեպհականեալ անուն կապարճից՝ ուր դնին նետք. թիրքէշ,… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)

  • ՏԱԽՏԱՊԱՐ — ( ) NBH 2 0838 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical ՏԱԽՏԱՊԱՐԵՄ, Ի ՏԱԽՏԱՊԱՐ ԱՐԿԱՆԵՄ. ἑκτείνω extendo Սփռել տարածել ʼի վերայ տախտի կամ իբրեւ զտախտակ. ձկտել. յորսայսել. լարել. փռել. ... *Հանից զքեզ կարթիւ իմով. տախտապարեցից զքեզ ʼի… …   հայերեն բառարան (Armenian dictionary)


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»