- ԵՂՋԻՒՐ
- (ջեր, ջերբ. ջիւրիւ, ջերիւ, ջիւրք, ջերք, ջերաց, ջերց. ջերբք, ջերօք, րովք.) NBH 1-0657 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 8c, 10c, 12c գ. ԵՂՋԻՒՐ կամ ԵՂՋԵՒՐ (որ նոյնպէս հնչի). κέρας cornu Զէն եւ զարդ գլխոյ ոմանց ի չորքոտանեաց՝ մանաւանդ եղին կամ եղջերուաց, արջառոց, խոյոց, ոսկրուտ պինդ քան զկճղակ. կոտոշ. .... ար. եբր. քէրն, քէրզ. պ. քէրանիա, սիւրու, սուր. (յորմէ սուռնա, զուռնա): *Խոյ մի կախեալ կայր զծառոյն սեբեկայ զեղջերաց. Ծն. ՟Ի՟Բ. 13: *Եղջեւրք միեղջերոյ եղջեւրք նորա. Օրին. ՟Լ՟Գ. 17: *Եղջերովք ձերովք խեթկէին զամենայն անաւագն. Եզեկ. ՟Լ՟Դ. 21: *Պատարագելի կենդանիքն յինքնեանց իսկ ունին զեղջերցն բոյսք. Փիլ. ել.: *Հարեալ կովուն՝ եղջերբն. Փարպ.: *Ջախջախեալ եղջերիւ. Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա: կամ *Եղջիւրիւ. Լմբ. սղ.: *Զորոյ զակնն ցուլն եղջիւրովքն եհան. Հ=Յ. փետր. ՟Ը.: ԵՂՋԻՒՐ ԻՒՂՈՅ. Եղջերեայ աման իւղոյ. *Լի՛ց զեղջեւր քո իւղով: Եւ առ սամուէլ զեղջեւրն իւղոյ, եւ օծ զնա ի մէջ եղբարց իւրոց. ՟Ա. Թագ. ՟Ժ՟Զ. 1. 13: *Եւ առ սադովկ քահանայ զեղջեւրն իւղոյ ի խորանէն, եւ օծ զսողոմոն. ՟Գ. Թագ. ՟Ա. 39: *Եղջերբ իւղոյ. Նար. ՟Ղ՟Գ: *Որ ոք յեղջերուէ իւղոյն ոչ առնիցէ ողորմութիւն, նա եւ ո՛չ ի բիւրոց տաղանդաց առնիցէ. Վրք. հց. ՟Բ: ԵՂՋԻՒՐ ՍԵՂԱՆՈՅ. Անկիւն, զարդ անկեան եղջերաձեւ. (որպէս եւ Եղջիւր զօրու յաջ եւ յահեակ՝ Թեւ ասի ի մեզ.) *Արար եւ զեղջեւրս նորա ի վերայ չորեցունց անկեանց նորա: Անդստին ի նմանէ էին եղջեւրք նորա. Ել. ՟Լ՟Ը. 2: *Դիցէ քահանայն յարենէ զուարակին ի վերայ եղջերաց սեղանոյ խնկոցն. Ղեւտ. ՟Դ. 7: Բուռն եհար զեղջերաց սեղանոյն ... Ունի զեղջերաց սեղանոյն. ՟Գ. Թագ. ՟Ա. 50: ԵՂՋԻՒՐ. նմանութեամբ՝ Զօրութիւն. զէն ամրութեան. գլուխ. ոյժ. յանձնապաստանութիւն. եւ Գոռութիւն, գոռոզութիւն. *Բարձրացաւ եղջեւր իմ յաստուած փրկիչ իմ: Բարձրացուսցէ զեղջիւր օծելոյ իւրոյ. ՟Ա. Թագ. ՟Բ. 1. եւ 10: *Ապաւէն իմ, եղջեւր փրկութեան իմոյ. Սղ. ՟Ժ՟Է. 3: *Ասացի ... մեղաւորաց, թէ մի՛ բարձրացուցանէք զեղջեւրս ձեր ... Զամենայն եղջեւրս մեղաւորաց փշրեսցես. եւ բարձր եղիցի եղջիւր արդարոյ. Սղ. ՟Հ՟Դ. 4=11: *Ոչ ետուն բարձրանալ եղջերն ամբարտաւանութեան. ՟Ա. Մակ. ՟Բ. 48: *Այն որ նման գոլով նեռին՝ եղջիւր ամբարձ դէմ արարչին. Շ. եդես. (գրի եւ եղջիւրաբարձ): Ուստի ԵՂՋԻՒՐ ԱԾԵԼ՝ է Յոխորտալ խրոխտալ իբր եղջերցելով, պատրաստիլ ոգորիլ. մեծաբանել, եւ այլն. *Առիւծն մռնչելով, զուարակն եղջիւր ածելով. Աթ. անտ.: *Յորժամ կցածիցես իբր զէշ, եւ եղջիւր ածիցես իբրեւ զցուլ. Ոսկ. մ. ՟Ա. 4: *Սկսաւ եղջիւր ածել ամբարտաւանութեամբ. Եղիշ. ՟Ա: ԵՂՋԻՒՐ. κεράτιον siliqua Պտուղ եղջերենւոյ՝ ի ձեւ եղջեր այծից, ընտանի եւ վայրենի. *Ցանկայր լնուլ զորովայն իւր յեղջերէն, զոր խոզքն ուտէին. Ղկ. ՟Ժ՟Ե. 16: *Գոնէ պարտ էր ունել զբնակաւոր կերակուր առաքինութեան, զոր զեղջերբն եցոյց. Իգն.:
հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.