- ՀԱՄ
- I. (ոյ կամ ի, ոց.) NBH 2-0011 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c գ. γεῦμα gustus եւ χυμός (որ է հիւթ, համ.) humor, succus, sapor . Ճաշակ ախորժ կամ անախորժ՝ զոր առնուն ճաշակելիքն յուտելեաց եւ յըմպելեաց. առարկայն, եւ որակութիւնն կամ զգածումն լեզուի եւ քմաց եւ կոկորդաց, իրօք կամ նմանութեամբ. ... *Համ նորա իբրեւ զխորիսխ մեղու: Կայր համ նորա ʼի նմին: Կամ գուցէ՞ համ ʼի բանս ունայնս. Ել. ՟Ժ՟Զ. 31: Երեմ. ՟Խ՟Ը. 11: Յոբ. ՟Զ. 6: *Գուցէ՛ ինչ համ ʼի բանիդ զուր իմաստութեան քո: Առցո՛ւք զհամ զազնուութեանն՝ որ յաստուծոյ տուեալ է մեզ: Զհամ շնորհացն գիտիցեն. Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2: եւ 8: *Համ անուշութեան նորա առաւել էր քան զամենայն գինւոյ. Եփր. ծն.: *Այսպէս համ հացի եւ ջրոյ ոչ ճաշակեցի երբէք: Համոցն եւ անուշահոտութեանցն այնպիսեաց: Այնպիսում պատահեալ իցեն համոց եւ հոտոց. Վրք. հց. ՟Ժ՟Զ. եւ ՟Ի՟Զ: *Զանազան համովք եւ գունով: Ի գոյնս զանազանս, ʼի համբ, եւ ʼի հոտս: Աղ ամենայն համոց անուշացուցիչ է. Պիտ.: Խոսր.: Շ. մտթ.: *Ճաշակեալ զհամս գրոց. Վրդն. ծն.: ՀԱՄ որպէս ռմկ. կեամ, կէմ. Լկամ, սանձ. եւ կամ որպէս Աղ համեմիչ, եւ բուն համ իրաց, նմանութեամբ. այն է Չափաւորութիւն. կարգ եւ կանոն. ուղղութիւն. բարեկարգութիւն. (որ ʼի յն. պէսպէս բացատրի.) *Համ դնել որկորի: Աչաց լկտեաց համ դնել: Համ դնել լեզուի: Չդնե՞ս փոքր մի համ անձին: Որ համովն եւ պարկեշտութեամբն գնայ: Եթէ համով խնամ ունիցի մարմնոյն, չէ պարտ բամբասել: Եթէ ʼի չափու ունիս համով զամուսնութիւնն. Ոսկ. մ. ՟Ա. 21: Ոսկ. եփես. Ոսկ. տիտ. Ոսկ. եբր.: Տե՛ս եւ ՀԱՄՈՅՔ: II. ՀԱՄ 2 (-) NBH 2-0011 Chronological Sequence: Unknown date, 6c, 10c - ՀԱՄՔ. Ընդունարան զգալի հեշտութեան յորովայնի. ստորին որովայն. ներքին արմատն արութեան եւ իգութեան. ծին. ἵστρον inguina եւն. ... (ուստի հյ. ամուլ՝ է անծնունդ. եւ թ. համիլէ ՝ յղի) *Որովայն, եւ զկնի որովայնին համք: Սրտմտականին (վայր) լանջք, եւ ցանկականին ներքին համք: Առ ներքին համսն՝ որ երրորդ է մարմնոյս. Փիլ. այլաբ.: *Խոզակերպ չարին ծնունդ՝ վայր ունի սա ըստ արժանիս ինքեան ʼի ներքին համբ մասանց մարմնոյս. Անյաղթ հց. իմ.: *Ներքին համք որովայնին, որ շարժէ զամենայն մարդ ʼի մարմնական ցանկութիւնսն: Ներքին համօքն շաղեալ պատին. համք ընդ համս խառնին. Եղիշ. խաչել. եւ Եղիշ. յես.: *Գաւազանս ընդ ներքին համսն վարէին. Յհ. կթ.: *Ցանկականին բնակն է յերիկամունսն, եւ ʼի ներքին համսն,. (տպ. վրիպակաւ, կամսն.) Գր. հր.: ՀԱՄՔ (2-0029) Տ. ՀԱՄ ըստ ՟Գ նշ: III. ՀԱՄ 3 (-) NBH 2-0011 Chronological Sequence: Unknown date - Մասնիկ բաղադրիչ կամ բարդիչ, որպէս Կից. բաղ. շար. մի. հոմ. համայն. եւ այլնն: (լծ. թ. պ. հէմ. յն. ամա, օմօ. յորմէ լտ. սիմուլԼ եւն). Յար բեւ նման պէսպղիսութեան յն. συν, συμ-, συγ-, συλ-, συρ- եւ լտ. cum, con-, col-, cor- եւն. Լինի ʼի մեզ համ, հան, հալ, հաղ. յան. ան. ամ. որպէս տեսանես ʼի բառս սկսեալս այսպիսի ձայնիւք:
հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.