ՀՆԱՐ

(ի, իւ. մանաւանդ ՀՆԱՐՔ րից, րիւք.) NBH 2-0106 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 10c, 11c, 12c գ. ՀՆԱՐ մանաւանդ ՀՆԱՐՔ. πόρος (հուն. անցք). μεθοδία, μέθοδος, μηχανή ratio et via, methodus, artificium ὐπόθεσις argumentum διανόησις, ἑπίνοια industria, ingenium. (լծ. պ. հիւնէր. բայց արմատն է ʼի հյ. Հու. այսինքն անցք. (որպէս թէ հունարար) Ճար. եւ ճարտարութիւն. արհեստ. գիւտ. ելք. ելի աղագք. հայթայթանք. մարթանք. ուշիմութիւն. ճար, ճամբայ. ... *Խնդրէր նա հնարս ըմբռնել զնա: Կալ ընդդէմ հնարից սատանայի: Հնարեսցո՛ւք նմա հնարս: Գիտէ գործել զոսկի եւ զարծաթ, եւ իմանալ զամենայն հնարս. Եփես. ՟Զ. 11: ՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Բ. 40: Երեմ. ՟Ի. 10: ՟Բ. Մնաց. ՟Բ. 14: *Ի՞ւ կարասցուք նմա հնար գտանել, եւ կապել. Դտ. ՟Ժ՟Զ. 5: *Գոյ հնար թողութեան ապաշխարութեամբ. Եզնիկ.: *Աստուած միայն է հնար եւ ճար: Ամենայն անհնարութեանց մարդկան հնար. Մաշկ.: *Այլ որ հնարդ ես անհընարից. Յիսուս որդի.: *Զի՞նչ է հնար մերձենալ ինձ առ ձեզʼʼ. (ի՞նչ է ճարը.) Ճ. ՟Բ.: *Որ մարդկան անհնար է, ընդ հնարիւ մարթի լինել աստուծոյ. Կոչ. ՟Ժ՟Բ: *Սատանայ խնդրէ հնարիւ վրիպեցուցանել զմեզ. Լծ. կոչ.: *Յամենայն մեքենաւոր հնարից բանսարկուին. Մաշտ.: *Մեծաւ հնարիւք ձգէր զվարմ որսոյն. Շ. մտթ.: *Որո՛վ հնարիւք զինչսն աճեցուցանել մարթասցէ. Մանդ. ՟Դ: *Զամենայն հնարս մտանիցես. Ոսկ. յհ.: *Ի հնարս մտեալ ʼի գրաւել առ ʼի յինքն զյիշատակս աստուածգիտութեան: Որքան ջանք եւ հնարք եղեն սրբոցն զմարդիկ ածել յուղղութիւն: Ի միտս գանձին հնարք արուեստից: Հնարիւք իւրովք զսպառազինութիւն նորա յափշտակեաց, զի տացէ հնարս նահատակաց առաքինանալ. Յճխ.: *Հնարք բժշկութեան. Մծբ.: Նար.: Ի հնարս հայթհայթանաց մտանէր. Եղիշ. ՟Ե: ՀՆԱՐՔ. μέθοδος methodus. Ըստ տրամաբանից է Ձեռնարկութիւն ճարտար եւ համառօտ, կամ կանոն ձեռնարկելոյ. եւ մանաւանդ ոճ ուսուցանելոյ կամ ուսանելոյ. *Այլ արհեստք պիտանանան բնական հնարում. միայն արիստոտէլ ոչ հեղգացաւ բացակապտել զհնարս բանից ʼի նոցունց իսկ յիրողութեանց, եւ կիտակս այսինքն կանոնս առնել: Կիտակք եւ հնարք հաւաքաբանութեան: Ձեռնարկական հնարք. Անյաղթ վերլծ. արիստ.: *Բաժանողական հնարն համեմատի հրոյ. Սահմ. ՟Բ: *Չորք գոն տրամաբանական հնարք. բաժանականն, սահմանականն, ապացուցականն, եւ վերլուծականն. Անյաղթ պորփ.: դիմազ. ՀՆԱ՛Ր Է. ՀՆԱՐ ԻՆՉ ԻՑԷ. ՉԷ՛ ՀՆԱՐ. ՉԻՔ ՀՆԱՐ. եւ այլն. դիմազ. δυνατόν ( ἑστι ), δύναται , οὑ δυνατόν, οὑ δύναται potest esse, fieri potest, quit, fieri non potest, nequit esse. Մա՛րթ է. կարելի է. հնարաւո՛ր է. ʼի դէպ է. դիւրին է. գոյ ճար. լինի. եւ Չէ՛ մարթ. անկարելի է. անհնար է. կրնայ ըլլալ, չի կրնար ըլլալ. ... *Եթէ հնա՛ր է, անցցէ բաժակս: Մոլորեցուցանել, թէ հնար ինչ իցէ, եւ զընտրեալսն: Փութայր, եթէ հնար ինչ իցէ նմա, երթալ: Եթէ հնար ինչ էր, զաչս ձեր հանէիք: Ոչ էր հնար ըմբռնել նմա ʼի նմանէ: Ոչ իսկ հնար է հասանել նոցա: Ոչինչ էր հնար նոցա ելանել ʼի միջոյ նոցա: Ոչինչ էր հնար ցաւոցն դադարել: Չի՛ք ինչ հնար. եւ այլն: *Առաջի աստուծոյ ամենայն ինչ հնար է. Կոչ. ՟Ժ՟Դ: *Եւ է տիրապէս հնար՝ անդադար փառաւորել զաստուած գործովք առաքինութեան. Խոսր.: *Մեզ չէ՛ հնար, այլ արարչին հնարաւոր է. Ոսկ. ՟ա. թես. ՟Ը: *Յառնել չիցէ՞ հնար. Կոչ. ՟Ժ՟Զ: