- ԻՆՉ
- I. (-) NBH 1-0854 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c ա. Անհոլով, որպէս մասնական անուն իմն. որոյ եւ մուրացածոյ հոլովքն անկ են եւ սմին. τις, τι quoddam, aliquid, aliquot; ullus, -a, -um. մէկ, մը, իք մը, քանի մը. ... *Բան ինչ է ինձ ընդ քեզ: Զբան ինչ մեծ առ քեզ հասուցանեն, եւ զփոքր ինչ դատաստան ինքեանք դատեսցին: Բարք ինչ ոչ գոյին նոցա ընդ ասորիս: Ունի՞ք ինչ կերակուր: Եբեր մասն ինչ: Եկին ʼի ջուր ինչ, ʼի տեղի ինչ, ʼի կղզի ինչ: Օտար ինչ իրք: Պտուղ ինչ: Խէթ ինչ: Բարի ինչ կամ չար: Ժամանակ ինչ: անցին աւուրք ինչ: Շնորհս ինչ հոգեւորս: Եւ ոչ այլ ինչ արարած: Եթէ իցէ ինչ յառնն վնաս: Եւ սա ապիրատ ինչ ոչ գործեաց: Գործ ինչ ոչ գործեն. եւայլն: *Յետ ամաց ինչ. Յհ. կթ.: գ. Կամ գ. Իր ինչ. բան մը. ... *Հարկ է նմա ունել ինչ ʼի քոց ընչից առ իս: Ունիմ ինչասել քեզ: թողուցուք՝ եթէ ունիցիք ինչ (խէթ) զումեքէ: Խնդրէր ինչ ʼի նմանէ: Առնուլ ինչ ʼի տանէ իւրմէ: Ակնունէր առնուլ ինչ ʼի նոցանէ: գնեա՛ ինչ որ պիտոյ իցէ մեզ ʼի տօնիս, եւ կամ զի աղքատաց ինչ տացէ: Ուսանել ինչ կամիցին: Ունի ինչ պատմել նմա: Եկն թէ գտանիցէ ինչ, եւ ոչ ինչ եգիտ: որ ծածուկ ինչ գործէ: Զոր ինչ առնելոց ես, արա՛ վաղվաղակի: Զոր ինչ խիդրիցէք յանուն իմ: Ոչ ինչ է պիղծ. բայց այնմ՝ որ համարիցիոք ինչ պիղծ, նմա է պիղծ: Միթէ ագահեա՞ցին զձեր տիտոս: Ոչբերաք ինչ յաշխարհ, եւ ոչ տանել ինչ կարասցուք: Ո՛չ թլպատութիւն ինչ է (յն, ինչ զօրէ), եւ ոչ անթլպատութիւն: Մի՛ ինչ ըստ գրգռութեան (յն. ոչինչ), Արժանի մահու ինչ գործեցի: Համարիցի լինել ինչ, եւ չիցէ: Զկարծելոցն եթէ իցեն ինչ: Ոչ այն ոք ինչ է՝ որ անկեացն: Սակաւ ինչ առնուցու: Մի՛ ինչ կորիցէ. եւայլն: Իսկ *Ամենայն ինչ նովաւ եղեւ: Զամենայնինչ ʼի փառս աստուծոյ արասջիք: Էր նոցա ամենայն ինչ հասարակացʼʼ. ըստ յն. ասի, ամենեցուն, զամենեցուն, ասենայնքն: Տե՛ս եւ Այս ինչ, Այն ինչ. որ ինչ. Խուն ինչ. Սուղ ինչ. Փոքր ինչ եւայլն: Գտանին եւ նախդրիւ հոլովքս. *Մի՛ մերձենայցէք յինչ ʼի դոցա. Թուոց. ՟Ժ՟Զ. 26: *Ո՛չ յինչ ʼի մեր հայեցեալʼʼ. այսինքն կարոտեալ. Ոսկ. յհ. ՟Ա. 9: *Խրատ բան՝ բացասութեամբ գլխաւորեալ, յորդորելով յինչ, եւ կամ հրաժարեցուցանելով. Պետ.: *երկուս ինչս խնդրեմ ʼի քէն. Առակ. ՟Լ. 7: *Նպաստ լինիցի՝ երկուս ինչս ճանաչել. Եւս. քր. ՟Ա: Տե՛ս եւ ԶԻՆՉ, ուղղ. եւ Հյց: *Եթէ զ՝ինչ եւ (յն. զիմն,) առնիցէք. ՟Ա. Կոր. ՟Ժ. 31: Այլ անսովոր են հոլովեալքն ʼի վերջոյ ըստ ասորի ոճոյ. *Իբրեւ մեծաւ ընչիւ հպարտացեալ պարծ էին իրօքն զոր գործէին կախարդութեամբ: Ընդդէմ ամենայն ընչի՝ զոր հարցանէին ցնա, զայս տայրնոցա պատասխանի. Եւս. պտմ. ՟Դ. 7: ՟Ե. 1: *Յամնայն ընչէ որ զայլոյ շինեալ քակիցէ. Մծբ. ՟Ժ: *Ոչ գողացաւ զնա ընչիւ (այսինքն իւիք, կամ ինչ մի ʼի նմանէ): Առանց տարեր ընչի (այսինքն իրիք) պիղծ է եւ ոչ եթէ բնութիւն նորա պիղծ է: Ի չա իրաց ընչէ: Մատնեաց զնոսա՝ ոչ ʼի ձեռն այնր ընչի՝ զոր ատէին: Ի մէջ երկուց ընչից մտին: Մի՛ կորիցէ անձն կատարեալ փոխանակ փոքր ըիչի. Եփր. ծն.: Եփր. ել.: Եփր. հռ. եւայլն: ԻՆՉ. որպէս Ոմն, ոք. մանաւանդ իբրու թարմատար (զորմէ զկնի). *Ժողովեցան առ նա ամենայն զօրք, եւ սակաւք ինչ մնացին տրիփոնեայ. ՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Ե. 10: *Չարիքն՝ որք լինին անձի՞նք ինչ իցեն, թէ արգասիք անձանց: Ոչ եթէ անմիտ ինչ ոք եղեւ նա յաստուածոյ. Եզնիկ.: ԻՆՉ. Թարմատար, կամ ʼի զարդ, կամ որպէսմակբայ, ունելով զզօրութիւն բառիցս Բնաւ. երբեք. իւիք. առաւել ընդ ձայնիս Ոչ կամ Մի՛. Տե՛ս եւ ՈՉԻՆՉ. իսկի. ... *Եթէ վնասեսցէ ինչ ընկերի իւրում: Եթէ ինչ զդոսա խորամանկել կամ տրտմեցուցանելյօժարեսցուք: Միթէ մա՞րթ ինչ իցէ: Ոչ եթէ իմով ինչ շնորհօք եկի: թէ կարօղ ինչ ես: Մի՛ ինչ վասն ազդին խղճիցէք: հրէից ինչ չեմ վնասակար: Եւ ո՛չ ʼի կայսր ինչ վնասակար եմ: Չեմք ինչ անտեղեակ խորհրդոցն նորա: Ո՛չ՝ եթէ չուտեմք, պակասեմք ինչ. եւ ո՛չ՝ եթէ ուտեմք, առաւելումք ինչ: Ո կասկածէին եւ ոչ ʼի միոջէ ինչ երկիւղէ. եւայլն: *Ոչ եթէ վայրապար զցանկութիւն ինչ ʼի միջոյ բառնայ: Ոչ եթէ ʼի բնութենէն ինչ լինիցի. Ոսկ. մտթ.: *Ամենեւին գրով ինչ ոչ վարէին. Եւս. քր. ՟Ա: *Ինչ մի կամէր աւելի պաշտօն ʼի տեղի անդր ցուցանել. ՟Գ. Մակ. ՟Ա. 6: *Ոչ առ բազում ժամանակս ինչ՝ թողուլ զանօրէնս. ՟Բ. Մակ. ՟Զ. 13: *Տե՛ս դու, զի ոչ ʼի տանջանաց երկեայ ինչ ես. Ագաթ.: *Վասն ողորմութեան իմոյ սիրեցի զքեզ, եւ ո՛չ վասն քո ինչ. Գէ. ես.: *Մի՛ սքանչանայք ինչ. Պղատ. օրին. ՟Զ: ա. ԻՆՉ ԻՆՉ. ա. Տ. ԻՄՆ ԻՄՆ. *Յոյժ իմն երկուացեալ աստանդին միտք տխմար մարդոյ վասն ինչինչ կերակրոց. Մծբ. ՟Ժ՟Գ: *Զայլ հրովարտակս թագաւորեաց՝ որ վասն ինչ ինչ ʼի պատիւ տաճարին տուեալ էր. ՟Բ. Մակ. ՟Բ. 13: ջ Ինչ ինչ եւ յասորւոց ընկալան տեղեկութիւն կարգաց. Լմբ. պտրգ.: *Յորս գտանի ինչ ինչդժուարիմաց. ՟Բ. Պետ. ՟Գ. 16: ա.մ. ՈՉ ԻՆՉ. (2-0516) ոչ իրիք, իմիք, իւիք. ա.մ. Տ. ՈՉ: որ եւ ինչ ոչ. Ոչ իմն. եւ ոչ մի ինչ. բնաւին ոչ. ոչ բնաւ. ոչ այնչափ. *Ոչ ինչ գիտեմ: Ոչ ինչ ապախտ արար՝ զոր միանգամ պատուիրեաց նմա: Չէր ինչ իմիք պիտանացու: Որ ոչ իմիք է պիտանացու: Ապաքէն եւ ոչ իւիք: Ոչ անց եւ ոչ զիւիք յամենայնէ (յն. զոչինչ յամենայնէ): Ինչ ոչ ասաց կամ վնասեաց: Ինչ ոչ գիտէին: Ոչինչ նեղիք ի մէնջ: Ոչինչ կրտսեր ես յիշխանս յուդայ: Ոչինչ կարի հեռի էր ի տանէն. եւ այլն: *Օրէնքս ոչ տայ հրաման կնոջ լինել երաշխաւոր յոչ եւ մի ինչ իրս. Մխ. դտ.: II. ԻՆՉ 2 (ընչի. եւ ԻՆՉՔ, ընչից.) NBH 1-0854 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 10c, 14c գ. Գոյակ. եւ Գոյք. Որ ինչ կայ իրօք, իր գոյաւոր. եւ Զոր ինչ ունի ոք. ստացուած, մեծութիւն: Ըստ առաջնոյն առաւել եզակի վարի, եւ ըստ երկրորդին առաւել յոքնակի: Որպէս ὥν, ὅντα ens, entia. երած բան. ... *Զարարածս յորժամ կամեցաւ, սկիզբն արար լինել, ոչ յընչէ, այլ յոչնչէ. զի ինչ նա միայն է. Եղիշ. ՟Բ: *Եցոյց յոչնչէ յինչ զչէսն: Ընչի իմիք յոչնչի չէ հնար գնալ. Եզնիկ.: *Զանինչն ինչ արարեր, զանգոյն գոյացուցեր. Խոսր. պտրգ.: *Յոչնչէ յինչ աստուած ըզմեզ: կարծէ յընչի լինել, իբրեւ չիք հնար արարածոյ լինել բնութեամբ յընչի եւ յոչնչի. Ճ. ՟Է.: Որպէս ὔπαρξις, ὐπάρχοντα substantia, -tiae; facultas եւ χρῆμα ( խրիտ. որ եւ դրամ.) pecunia ... *Զայն ինչ ( ան ըստակը ) որ թագաւորին խոստացեալ էր ՟Բ. Մակ. ՟Դ. 27: *Ակն ունէր, թէ տացի ինչ նմա ʼի պօղոսէ. Գծ. ՟Ի՟Դ. 36: *Պարտ է՝ որ ինչ արժէ ինչն, զգինն ճշդիւ խընդրել. Բրս. հց.: *Զստացուածս եւ զինչ վաճառէին: Զամենայն զինչս իւրեանց զոր ստացան: Ինչք նոցա ʼի միասին բնակելոյ: Ստացուածք ընչից նորա: կողոպտեսցէ զինչ քո. ընչիւք բազմօխ երթիցեն ʼի տունս իւրեանց: Վաճառեա՛ զինչս քո, եւ տուր աղքատաց: Ոչ ոք ʼի նոցանէ ասէր զընչից իւրոց, թէ իւր իցէ: մեծութիւն ըիչից: զինչս եւ զփառս տաց քեզ. եւայլն: *Եթէ չըկարիցես անինչ լինել, տաջիր աղքատաց յընչիցն (յն. ʼի գոյիցն՝) զոր ունիցիս. Ոսկ. մ. ՟Բ. 20: *Պէտք են ընչից, եւ առանց սոցա անկար է լիել ինչ յարժանեացն. Պիտ.: *Ինչս պարտ է ստանալ վասն սիրելաց, եւ ոչ սիրելիս վասն ընչից. Ոսկիփոր.: III. ԻՆՉ 3 (-) NBH 1-854 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 8c, 10c, 12c ա.մ. հրց. τί; quid? ո՞ր. որպիսի. նէ՞. Ուղղական է առաւել ռմկ. իսկ նախդրիւէ ըստ գրոց. *Ի մանկութենէ մինչեւ ʼի նոյն ժամն ի՞նչ մեղք է գործեալ, կամ յանցեալ աւուրն ի՞նչ մեղօ է գործեալ, կամ յանցեալ աւուրն ի՞նչ է սխալեալ բանիւ. Խոսր. *Քան զոր ի՞նչ այլ ամբարշտութիւն վնասօղ եւ դաժանական. Լմբ. հանգ.: *Ցօրութիւն ի՞նչ է բանիս այսորիկ: Եթէ անկանէիր ʼի ձեռս աւազակեաց, ի՞նչ առնէիր. Վրք. հց. ՟Ժ՟Զ. ՟Ի՟Զ: *Վասն ի՞նչ պատճառի. Յհ. իմ. եկեղ.: *Զմտաւ կան ընդ մեզհեբրայեցիքն. ՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Դ. 5: Յի՞նչ այրս, կամ յո՞ր ծակս, կամ յի՞նչ քարածերպս մտցեն թաքիցենʼʼ. յն. ու՞ր. Թղթ. բարուք.: *Առ ի՞նչ ունի աւարտել՝ ոչ կարեմք նկատել. Լմբ. ստիպ.: *Զի՞նչ գործ գործեաց ընդ իս տէր Ղկ. ՟Ա. 25: *Զի՞նչ ինչ առնել էր այգւոյ իմում. Ես. ՟Ե. 4: Տե՛ս եւ ԶԻ՞ՆՉ, ԱՌ Ի՞ՆՉ. ԻՒ:
հայերեն բառարան (Armenian dictionary). 2013.