ՍԿԻԶԲՆ

(սկզբան կան ըսկզբան, ամբ. սկզբունք, բանց, բամբք.) NBH 2-0721 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 10c, 13c, 14c, 15c գ. ՍԿԻԶԲՆ ἁρχή (լծ. առաջ. արշ. նախ). initium, principium. գրի եւ ԻՍԿԻԶԲՆ, ԻՍԿԶԲԱՆ եւ այլն, զոր տեսցես. Սկսումն. առաջին ծագն ամենայն իրաց. աղբիւր. արմատ. հիմն. գլուխ. նախկին տեղին եւ ժամանակ. (որում հակադիր Կատարած). սկիզբ. ... *Ի սկզբանէ արար աստուած զերկին եւ զերկիր: Եւ եղեւ սկիզբն թագաւորութեան նորա բաբելովն: Դու զօրութիւն իմ եւ սկիզբն որդւոց իմոց: Ամիսս այս եղիցի ձեզ սկիզբն ամսոց: Սկիզբն աւետարանի: Ես եմ սկիզբն եւ կատարած, առաջին եւ վերջին: Ի սկզբանէ աշխարհի. եւ այլն: *Երիս ասելճ տէր ողորմեա, խնդուածք են խորհրդականք, սկզբամբ եւ միջոցաւ եւ աւարտմամբ ողորմութիւն նոր մնասցէ առ մեզ. Յհ. իմ. եկեղ.: *Ամենայն ուրեք սկիզբն եւ առաջքն դժուարինք են. եւ եթէ սկիզբն առնիցեմք, ամենայն ինչ հարթ եւ դիւրին լինիցին: Ոչ եթէ սկիզբն միայն պիտոյ է պայծառագոյն, այլ եւ կատարածն եւս առաւել լուսւորագոյն: Որ զառաքինութեան կատարումնն ընդ սկզբանն ոչ միաբանեն, եղծանեն եւ կորուսանեն զամենայն. Ոսկ. եբր.: *Ոչ, եթէ դժուարինս առ սկզբանն լուիցէ, երկնչել պարտ է. Պղատ. օրին. ՟Ծ: *Բուռն հարցուք զգրոց զսկզբանէ. Իսիւք.: *Գովեալդ յսկզբանցն յաւիտեանց, եւ յարդի ծնելոցս. Նար. ՟Ժ՟Է: *Իսկզբանցն. յիսկզբանցն. Պիտ.: *Յիսկզբանց անտի մինչեւ ցգալուստն քրիստոսի: Յիսկզբանցն եւ այսր. Յճխ. ՟Ժ՟Գ: Խոր. ՟Բ. 89: *Ոչ թիւրի յիւր սկզբնէն եւ ʼի վախճանէն. Ի գիրս առաքին.: *Սկսեալք ʼի հօրէ ʼի միոյ սկզբնէ, եւ այն յանսկզբնէ. Վահր. երրորդ. որ հայի ʼի յաջորդ նշ: ՍԿԻԶԲՆ. որպէս Պատճառ պատճառօղ. *Սկիզբն է որդւոյ հայր իբրեւ զպատճառ. ապա եթէ ʼի ժամանակէ իմասցիս զսկիզբնն, եւ (որդի) անսկիզբն. զի ոչ սկիզբն առնու ժամանակաւ՝ ժամանակացն տէրն. Առ որս. ՟Բ: Դու միայն սկիզբն բարեաց: Սկիզբն ամենայնի, եւ յամենայնի: Դու սկիզբն եւ լրումն ամենայնի. եւ այլն. Նար.: *Ամենայնի սկիզբն ես եմ. Կրպտ. ոտ.: *Ուրախ լեր (կոյս) անսկզբանն սկիզբն, եւ արարչին ժամանակաց ժամանակ. Գանձ.: *Սկիզբն եւ առաջնորդ չարեաց այրդ այդ եղեւ. Եղիշ. ՟Է: ՍԿԻԶԲՆ. Պատճառ պատճառեալ առ ʼի ներքս անսկզբնաբար եւ անեղապէս. ծագեալ. սկզբնաւոր. *Զի թէպէտ սուղ է որդի, վասն զի սկիզբն (այսինքն է ʼի հօրէ), նոյն փարթամ, վասն զի պատճառ է հոգւոյ ելողութեան: Հոգին սուրբ սուղ եւ հարուստ. զի թէպէտ սկզբունք՝ վասն ընդ պատճառաւ, այլ՝ եւ անսկզբունք, վասն ոչ ընդ ժամանակաւ: Որպէս ʼի սկզբանցն եւ յասկզբանցն երեւեցուցաք: Զսկզբունս եւ զանսկզբունս, զզգալիս եւ զիմանալիս. Քեր. քերթ.: ՍԿԻԶԲՆ. προοίμιον prooemium. Յառաջաբան, նախադրունք գրոց եւ բանից. *Եւ արդ տես ʼի սկզբանս իսկ աւետարանին, որչափ այսր եւ անդր հարկանէ զմիտսն: Ահաւասիկ երեք ճառք, եւ զսկզբանս բանս ոչ եւս կարացաք լուծանել. Ոսկ. մ. ՟Ա. 1. եւ 3: *Անդէն ʼի սկզբանն կանգնէ լնա. եւ այլն. Ոսկ. ՟բ. տիմ. ստէպ: ՍԿԻԶԲՆ ԱՌՆԵՄ, կամ ԱՌՆՈՒՄ, կամ ՈՒՆԻՄ, կալայ. Տ. ՍԿՍԱՆԵՄ. ἁρχήν λαμβάνω եւն. *Սկիզբն արարեալ յամացն արշակայ արքայի. Եղիշ. ՟Ա: *Որ սկիզբն առ խօսելոյ ʼի տեառնէ. Եբր. ՟Բ. 3: *Սկիզբն կալայ խօսել ընդ քեզ. Նար. ՟Դ: Ի ՍԿԶԲԱՆԷ. Երբեմն է մակրայ եւ ʼի յն. ἁπ’ ἁρχῆς, ἁπαρχῆς, καταρχάς a principio, pridem, antiquitus . եւ երբեմն որպէս հոլով ներգոյական, ἑν ἁρχῇ in principio. Անդստին ʼի սկսմանէ. ʼի վաղուց. յաւուրցն առաջնոց, կամ ʼի յաւիտենից. ʼի սկզբան անդ. նախ զառաջինն. ʼի բնէ. *Զժողովուրդ քո՝ զոր ստացար ʼի սկզբանէ: Խօսեցայց զառակս ʼի սկզբանէ: Ի սկզբանէ տէր զհիմունս երկրի հաստատեցեր: Ի սկզբանէ ծանեայ. եւ այլն: ʼի սկզբանէ էր բանն. (որ ʼի ՃՃ. թարգմանի, ʼի սկզբանն էր): Ի սկզբանէ արար աստուած. եւ այլն: մ. Ի ՍԿԶԲՆՈՒՍՏ. մ. Նոյն ընդ վ. որպէս յն. ἁρχίθεν ab initio, a principio. *Մարդկայինս բնութիւն ʼի սկզբնուստն յաստուածայնոցն բարութեանց անմտաբար սահեալ. Դիոն. եկեղ.: *Որպէս ʼի սկզբնուստն աստուած ʼի հաստումն մարդնոյն՝ ստեղծ եւ արար (զնա) առանց մեղաց: Ոչ ʼի նմա ʼի սկզբնուստն գործեաց բանսարկուն զմեզս, այլ ʼի բանականի եւ յիմանալի բնութեան մարդոյ ʼի սկզբնուստն գործեաց բանսարկուն զմեղս, այլ ʼի բանականի եւ յիմանալի բնութեան մարդոյ ʼի սկզբնուստն գործեաց բանսարկուն զմեղսն. Աթ. ՟Դ: