ԱՐԺԱՆԻ

(նւոյ, նեաց.) NBH 1-0357 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c ա. ἅξιος dignus Նա՝ կամ այն՝ որում արժան է ընծայել ինչ ʼի պատիւ կամ յանարգանս. արժանաւոր. յարմար. եւ Հաճոյ. ընտրեալ. ընտիր. պիտանի. ... Զանձանց ասի. *Եղէց արժանի աթոռոյ հօր իմոյ: Բարեաց յիշատակաց արժանի: Արժանի ողջունի: Եւ ոչ թաղելոյ արժանի առնել: Եղբարցն արժանի եղեալ: Արժանի իմոյ ծերութեանս երեւեցայց: Արժանի ես դու լինել մեզ բարեկամ: Արժանի լիցի ինձ (դուստր քո), եւ ես քեզ եղէց արժանի փեսայութեան: Արժանի իսկ են բաժանակից նմա լինելոյ: Արժանի իսկ էին նոքա վրիպելոյ ʼի լուսոյ: Փորձեաց զնոսա, եւ եգիտ իւր արժանիս: Տայ զյաղթութիւն արժանեաց իւրոց. եւ այլն: *Աստուածութիւնն արժանեաց լսէ. Փիլ. լին.: *Զգիտութիւն ճշմարտութեան իւրոյ ցուցանէր սրբոց եւ արժանեացն ամենեցուն. Ոսկ. յհ. ՟Ա 1: *Մատուցանելով մահու արժանոյս (այսինքն արժանւոյս): Զոչ արժանիս լուսոյ. Նար. ՟Ժ. ՟Կ՟Ը: *Զարժանիսն զրկելով. Խոսր.: Մահու արժանեացս. Լմբ. սղ.: Եւ զիրաց ասի. *Արժանի զարմանալոյ. *Քահանայապետութեան ինչ արժանի գործ ոչ գործէր: Գեղեցիկ խորհուրդս զարժանի հասակին: Երազ պատմել արժանի ժամանակին: Ոչինչ արժանի մահու կամ կապանաց ունէր վնաս. եւ այլն: *Արժանի ծաղու. Փարպ.: *Խոտորեցայ յարժանին ինձ մասն. Նար.: *Գործել զարժանին եւ զիրաւն: Արժանի ընծայիւք, կամ պատարագօք: Արժանի ամրութիւն: Արժանի գործոցն հատուցումն: Առանց սոցա անկար է լինել ինչ յարժանեաց. Յճխ.: Խոր: Պիտ.: *Իսկ սոցա պատրաստեցան տեղիք բնակութեան, եւ արժանի եղեալ շիրիմք հանգստեան. Բուզ. ՟Գ 2: Իսկ Իմ. ՟Ժ՟Բ 7. *Զի արժանի գերութեան ընկալցի ծառայից Աստուծոյ ... պատուական երկիրնʼʼ. իմա՛, գաղթականութիւն կամ օտարութիւն պատուաւոր: ԱՐԺԱՆԻ. իբր Յանկաւոր. սեպհական. *Տեառն մերոյ արժանի է լինել նաւահանգիստ ամենայն բարեաց. Եփր. համաբ.: ԱՐԺԱՆԻ. Որ արժէ, արժող. *Յառաջ քան զթագաւորին ձեռնագիրն արկանելոյ՝ քարտէզ է, թերեւս տասն լումայի արժանի. եւ յորժամ թագաւորն ձեռն արկանցիէ եւ հաստատիցէ, բազում կշռոց ոսկւոյ արժանի եւ մեծագնի փոքրագինն լինի. Սեբեր. ՟Գ: *Քանւո՞յ արժանի քեզ երեւեսցի բանն այն յաւուր դատաստանին. Բրս. ապաշխ.: գ. ԱՐԺԱՆԻՔ. գ. Արժանավորութիւն. յարգ, եւ Արգասիք. վաստակք. եւ Իրաւունք. *Թէեւ ես յաւէտ թափուր իցեմ յարժանեաց. Նար. ՟Ձ՟Գ: *Արտաքոյ արժանեաց իմոց պարապեցի քննել զգիրս. Սարգ. յկ. յռջբ: Ուստի գ. եւ մ. ԸՍՏ ԱՐԺԱՆԵԱՑ. գ. եւ մ. իբր Ըստ արդեանց վաստակոց, եւ Իրաւամբք. օրինօք. արժանապէս. *Ի գթոյ հարկիս նայել յամենեսեան, թէ եւ ոչ ունիցին արժանիս. Ոչ ըստ արժանեաց, այլ շնորհօք. Խոսր.: *Ըստ արժանեացն ընկալցին զհատուցումն: Ըստ արժանեացն էհատուցումն առ բարեգործսն եւ արդարս. Յճխ. էբ. ՟Ի: *Արգարապէս կշռէ ըստ իւրաքանչիւր արժանեաց զշնորհն. Լմբ. պտրգ.: *Զնոյն արիւն արասցէ նոցա ʼի կորուստ ըստ իւրեանց արժանեաց. Ագաթ.: *Ըստ արժանեաց թագաւորաց: Ոչ ըստ արժանեաց իւրոց եղեւ ընկալեալ. Խոր. ՟Գ 23. 57: *Ըստ վայելուչն արժանեաց եւ ոչ զարմանալ անգամ կարասցէ: Ըստ արժանեացն եւ ոչ բնաւ ընդ ումեք համեմատեսցի. Պիտ.: մ. ԱՐԺԱՆԻ, կամ նիս, նեօք. իբր մ. Արժանապէս, եւ արժանաւորապէս. *Եւ ոչ արժանի ըստ որոց մեղայն՝ պատժեաց զիս. Յոբ. ՟Լ՟Գ 27: *Արժանի՛ չար խորհրդոցն նմա հատուցեալ. Յհ. կթ.: *Ընկալջիք զնա ʼի Տէր արժանի Սրբոց: Արժանի գնալ կոչմանն: Արժանի աւետարանին գնայ ցէք: Գնալ ձեզ արժանի տեարն. Հռ. ՟Ժ՟Զ 2: Եփես. ՟Դ 1: Փիլիպ. ՟Ա 27: Կող. ՟Ա 10: *Որոց բարիս արարեալ յուղարկես արժանիս Աստուծոյ. ՟Գ. Յհ. 6: *Թէ ըմպիցէք զնա արժանեօք, այրեսցէ զմեղս ձեր. Ագաթ.: մ. ՅԱՐԺԱՆԻ. եւ ԸՍՏ ԱՐԺԱՆՒՈՅՆ. մ. δικαίως juste, jure, merito Արժանապէս, արդարապէս, յիրաւի. օրինօք, իրաւամբք. *Որ այնչափ բարերարութեամբ չեղեւ պիտանի, յարժանի զանհնարին վրէժս տայցէ. Ոսկ. մ. ՟Ա 12: *Յարժանի եւ ըստ պտշաճի եմուտ արարած ջերմութեան յաշխարհ: Նոյնպէս եւ ջուրցն բազմութիւնք եւ յորդութիւնք տուան յարժանի եւ յիրաւի. Վեցօր. ՟Գ: *Յարժանի կրեմ եղկելիս զանզովանալի զկիզումն. Նար. ՟Ժ՟Թ: *Բարւոք եւ յարժանի ցասեաւ ընդ նմամարգարէն. Եփր. թագ.: *Մի՛ ոտնահար լիցիս ումեք ʼի նեղութեան ժամու, յարժանի կամ յանարժանի. Վանակ. յոբ.: *Զորոյ զպախարականս ոչ կամեմ ըստ արժանոյն արտադրել. Պիտ.: *Յամենեցունց եղեւ պատուեալ ըստ արժանւոյ. Յիշատ.: *Ամենայն ինչ ծածկեալ է ըստ արժանումն՝ այնոցիկ, որ տեսանել ոչ կարեն. Փիլ. լին. ՟Դ 21: ԸՍՏ ԱՐԺԱՆԻ. Տե՛ս ʼի բառն ԱՐԺԱՆ: ԱՐԺԱՆԻ ԱՌՆԵԼ. καταξίω Արժանացուցանել. արժանաւորել. եւ արժանի կամ արժան համարել. ... *Ոչ պատանաց եւ ոչ թաղելոյ արժանի առնել. ՟Բ. Մակ. ՟Թ 15: *Արժանի՛ արա եւ այլն. Ժմ. եւ այլն: *Այլ որպէս արժանի առնեն, զօրութեամբ զամենայն ունել զընդինքեամբն զանազանութիւնս. Պորփ.: ԱՐԺԱՆԻ ԼԻՆԵԼ. καταξίομαι Արժանանալ. արժանաւորիլ. Տե՛ս Ղկ. ՟Ի 25: ՟Ի՟Ա 36: Գծ. ՟Ե 41: ՟Բ. Թես. ՟Ա 5: