ԳԼՈՒԽ

(գլխոյ, ոց.) NBH 1-0561 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 5c, 6c, 7c, 8c, 10c, 11c, 12c, 13c գ. κεφαλή caput Վերին եւ երեւելի մասն մարմնոյ մարդոյ, եւ ամենայն կենդանեաց. ... եբր. րօշ ... եւն. *Նա սպասեսցէ քում գլխոյ: Զգլուխն ոտիւքն հանդերձ: Դիցես զխոյրն ʼի վերայ գլխոյ նորա: Օծեր իւղով զգլուխ իմ: Բազում եղեն քան զհեր գլխոյ իմոյ: Շարժեցին զգլուխս իւրեանց: Զգլուխս վիշապաց: Զգլուխ վիշապին. եւ այլն: ԳԼՈՒԽ. նմանութեամբ. κορυφή vertex, cacumen Վերին ծայր եւ սկիզբն ամենայն իրաց. գագաթն. ... *Գլուխք լերանց, սեանց: Գլուխ լերին, բլրոյ, աշտարակի, սանդղոց, պարսպաց, քարանձաւի, անկեան, գաւազանի, թիկանց վակասին. եւ այլն: *Գլուխ բազմականին, կամ բարեաց, չարեաց, կամ գործոյն. Եղիշ. Մխ. երեմ.: Ոսկ. յհ. ՟Ժ՟Է: *Զոր (մեհեանն) առաջինքն կրետացւոց գլուխ մեհենեացն ունէին. Շիր.: *Տեսանես անդստին ʼի գլխոյն, որպիսի ինչ երեւին աւետիքն. Ոսկ. մ. ՟Ա. 2: *Ի գլուխս ամենայն ճանապարհացʼʼ. յն. սկիզբն. առաջք. Եզեկ. ՟Ժ՟Զ. 25: *Գլուխ ամսոցʼʼ իբր ամսամուտ, նոր լուսին. Սղ. ձ. 3: Ես. ՟Ա. 13: *Ի միւս եւս ʼի գլուխ տարւոյն. Ագաթ.: Կամ՝ ἅκρον extremum, summum Ծագ յետին. կատարած. գլխաւորումն. *Գլուխ ամենայն, զի համամիտք իցէ. ՟Ա. Պետ. ՟Գ. 8: *Առնէր զայն զութ օրն ʼի գլուխ. ՟Բ. Մակ. ՟Բ. 12: *Հանէր զգիշերն ʼի գլուխ յաղօթս աստուծոյ. Ղկ. ՟Զ. 12: *Բանից գլուխ խօսիցս. Եբր. ՟Ը. 1: *Այսօր ʼի գլուխ գրելոց նոցին հովանացեալ սրբոյ կուսին. Շար.: *Եթէ ոք նախանձեսցի ընդ ընկերին, ո՛չ ʼի գլուխ սիրեացʼʼ. այսինքն ʼի սպառ. Ոսկ. յհ. ՟Ա. 38: ԳԼՈՒԽ. որպէս Պետ. իշխան. գլխաւոր. վերակացու. առաջնորդ. ... *Եղիցի գլուխ ամենայն բնակչացս գաղտադու: Եղիցես մեզ ʼի գլուխ: Կացուցին զնա ժողովուրդն ʼի վերայ իւրենաց գլուխ եւ առաջնորդ. Դտ. ՟Ժ. ՟Ժ՟Ա: *Կացուսցէ զիս գլուխ հեթանոսաց. Սղ. ՟Ժ՟Է. 44: *Գլուխ արամայ դամասկոս. եւ այլն. Ես. ՟Է. 8: *Կացուցաք գլուխ քահանայապետութեան: Կայ ցուցաք գլուխ քահանայապետութեան. ՟Ա. Մակ. ՟Ժ. 20: ՟Ժ՟Դ. 7: *Զգլուխ առաքելոցն ըմբռնեցին, որով աւելի իմն կարծէին զայլսն զարհուրեցուցանել. Ոսկ. գծ.: *Բազում գլուխք եւ ցեղապետք. Յհ. իմ. երեւ.: *Կալ գլուխ կամ ʼի գլուխ: Կացելոց գլուխ ժողովրդեան. կամ Ի գլուխս կացելոցն. Սարկ. քհ.: ԳԼՈՒԽ. Մարդաթիւ. համար անձանց եւ իրաց. մարդ գլուխ. ատամ պաշընա. *Չափով ըստ գլուխ: Դրամ մի առ գլուխ: Ըստ գլխոց նոցա, կամ իւրեանց: Առցես հինգ սիկղ ըստ գլուխ. Ել. ՟Ժ՟Զ. 16: ՟Լ՟Ը. 25: Թուոց. ՟Ա. 2. 18, 20: ՟Գ. 47: *Կա՛լ զթիւ գլխոց որդւոցն կահաթու. Թուոց. ՟Դ. 2: *Ա՛ռ զգլուխ զաւարաց գերութեանʼʼ. այսինքն զհամար. Փիլ. այլաբ.: *Քանի՞ գլուխք պատժոց եւ պատուհասից են բաւական վասն քոյոյ ծուլութեան. Մանդ. ՟Ը: *Հարկապահանջութիւն ըստ թուոյ գլխոցն. Կիւրղ. ղկ.: ԳԼՈՒԽ. κεφάλαιον summa pecuniae Գումար դրամոյ. *Հատուսցէ ընդ յանցանացն զգլուխն. Թուոց. ՟Ե. 7: *Ես բազոմւ գլխոց զզինուորութիւնս զայս ստացայ. Գծ. ՟Ի՟Բ. 28: *Եղէ ստացօղ մի քանքարի, այլ կորուսի ըզգլուխ նորին. Յիսուս որդի.: *Հատուցանել ո՛չ զտոկոսիոն եւ ոչ զգլուխն. Պղատ. օրին. ՟Ը: *Տու՛ր փոխ նմա (աստուծոյ), որ աւելի քան զգլուխն՝ զտոկոսիսն տայ: Քանի՜ են եւ որք զգլուխն կորուսին վասն տոկոսեաց. Ոսկ. մ. ՟Ա. 5: ՟Գ. 3: *Հատուցանեմ ահա ʼի ձեռս զգլուխ իրիդ լիապէս: Զոր ինչ եւ ʼի գլխոցն կամի սրբութիւն քո, թողցի. Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ: ԳԼՈՒԽ. κεφαλίς capitulum, capitellum Գլխակարգութիւն գրոց, եւ բանից. ճառ. յօդուած. մասն. հտուած. համար. որոշումն նիւթոյ խօսից. ... *Ի գլուխս գրոց: Գլուխ մի գրոյ տոմարի. Սղ. ՟Լ՟Թ. 8: ՟Բ. Եզր. ՟Զ. 2: *Ի մատթէ գլուխ աւետարանի. Կոչ. ՟Ժ՟Դ: *Յայսմ յեօթն գլուխս կարգադրեալ. Եղիշ. ՟Ա: *Քսան կանոնեալ գլխովք ժողովոյն: Սուղ ինչ գլուխս յինքենէ ʼի կանոնս ժողովոյն յաւելու. Խոր. ՟Բ. 87: *Ըստ իւրաքանչիւր գլխոց, եւ միոյ միոյ տանց (բանիցն). Փարպ.: *Պա՛րտ է գրեթէ յամենայն իրողութիւնս զչորս զայսոսիկ խնդրել գլուխս. Սահմ. յռջբ: *Ըստ իւրաքանչիւր գլխոց զհիմնացեալ զանկարգութիւն քակելʼʼ. այսինքն մի առ մի ըստ ծանուցեալ նւթոց. Յհ. իմ. ատ.: Ի ԳԼՈՒԽ ՀԱՆԵԼ կամ ՏԱՆԵԼ, ԱԾԵԼ, ԲԵՐԵԼ, եւ այլն. *Գլխաւորել, բովանդակել. գլուխ հանել. ... *Ի գլուխ հանել զբան, զծով, զնաւարկութիւն, զհրաման, զօրէնս, զգործն. Եւս. քր.: ՟Գ. Մակ. ՟Ե. 15: Փարպ.: *Ի գլուխ տանել զիրս, զգործ մեծ. Եսթ. ՟Ժ՟Գ. 3: Փարպ.: *Ածել ʼի գլուխ զյաղթութիւն. զյաս հանդէս. Լմբ. եկեղ.: *Զառաջի արկեալս ʼի գլուխ բերել մեզ հոգեւորական ջան. Յհ. իմ. ատ.: *Զկամսն ʼի գլուխ աւարտեմք: Զփրկութիւն մեր ʼի գլուխ աւարտեն. Լմբ. սղ.: Ի ԳԼՈՒԽ ԵԼԱՆԵԼ, ՀԱՍԱՆԵԼ, ԳԱԼ, ԵՐԹԱԼ, ԿԱՏԱՐԻԼ. *Գլխաւորիլ, լրանալ, բովանդակիլ. ... *Ի գլուխ ելանէ հրամանն, մարգարէութիւն. վարքն առաքինութեան, չարիքն. ամացն թիւ. ողոմպիադն. ամառն. Փարպ.: Յճխ. է: Նար. ՟Խ՟Է: Լմբ. ատ.: Եւս. քր. ՟Ա. եւ ՟Բ: *Ի գլուխ կատարման հասեալ սակաւամասնեայ կտակի. Նար. ՟Ձ՟Է: *Ի գլուխ եկեալ աստուածեղէն գրոց. Շ. բարձր.: *Եւ ոչ մի ինչ գործ պատերազմիս ʼի գլուխ երթեալ. Եղիշ. ՟Գ: *Որով փրկութիւն ʼի գլուխ կատարի. լմբ. սղ: Իսկ Ոսկ. յհ. ՟Բ. 6: *Ապա թէ զգօնութեամբ ընթեռնումք, եւ ʼի գլուխ ելանեմք, բազում օգուտս շահիմք անտիʼʼ. իմա՛ ʼի գլուխ հանել, կատարել: Տե՛ս եւ առընթեր այլոց անուանց եւ բայից, Հող ʼի գլուխ լիներ. Թագ ʼի գլուխ: Ամբառնալ զգլուխ. Հանել ընդ գլուխն կամ ընդ կառափն. Մերկ գլխով. եւ այլն: